ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Ή ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΤΡΟΠΙΑ; ΜΙΑ ΑΝΟΡΘΟΞΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Οι επιστημονικές προσπάθειες ενός σεβαστού αριθμού οικονομολόγων που πολλοί απ' αυτούς εντάσσουν τον εαυτό τους στο χώρο των ανορθόδοξων θεωρούν και πιστεύουν πως οι οικονομικές κρίσεις είναι αποτέλεσμα της φυσικης μεθόδου λειτουργίας του συμπαντος . Είναι επίσης βέβαιο ότι ο όλος προβληματισμός έχει απασχολήσει και σοβαρό αριθμό οικονομολόγων που ασπάζονται τις απόψεις καθιερωμένων σχολών στο χώρο της οικονομικής σκέψης.

Η ανάπτυξη του θέματος και η πλήρης κάλυψη της έκτασης του παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες. Κι ' αυτό γιατί, πρώτο , βασίζεται σε μια ορολογία και σ' ένα σύνολο εννοιών που προερχόμενες και από τον χώρο της φυσικής της Βιολογίας, της Κυβερνητικής και της Οικολογίας, δεν είναι πάντοτε σίγουρο ότι θα βρουν τον αναγνώστη έτοιμο να τις δεχθεί και να τις κατανοήσει. Γιατί,δεύτερο , αναγκαστικά υπεισέρχεται σε προβλήματα όχι μόνο του παρόντος αλλά και του μέλλοντος, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ερωτηματικά που σχε­ τίζονται με την πιθανότητα διαφοροποίησης, ποιοτικής και ποσοτικής, της ανθρώ­ πινης δράσης, τρίτο , εμπεριέχει την αναγκαιότητα αποδοχής ή απόρριψης ορισμένων φιλοσοφικών τοποθετήσεων που αναγκαστικά οδηγεί στην υιοθέ­ τηση κάποιας διαφορετικής λογικής. Η θετικιστική ή η μηχανιστική των πραγ­ μάτων αντίληψη αποδυναμώνονται παραχωρώντας την θέση τους στη συστηματική προσέγγιση (apùroche systémique) και στη διαλεκτική σύνθεση. Γιατί,
τέταρτο , βασίζεται σε κάποιες παραδοχές για την εξελικτική διαδικασία της ζωής και του κόσμου, της ύλης και του Σύμπαντος, της αύξουσας αταξίας και του χάους. Για τον E i n s t e i n : «Ο θεός είναι πανούργος, αλλά δεν είναι απλώς κακός» '. Η φύση δηλαδή αντιστέκεται στην αποκρυπτογράφηση της, αλλά δεν δείχνει εφευρετικότητα στην ανακάλυψη νέων και άλυτων κρυπτογραφικών μεθόδων για να φέρει σύγχυση στην επικοινωνία μας με τον εξωτερικό κόσμο
Και κατ' αρχήν το γεγονός ότι ο άνθρωπος κατέχει μια ιδιαίτερη και ιδιό­ μορφη θέση μέσα στη φύση. Είναι η μόνη ύπαρξη, απ' όσα μέχρι τώρα γνωρί­ ζουμε, που έχει την δυνατότητα να καταστρέψει τον εαυτό της σαν είδος, όντας ταυτόχρονα χαρακτηριστική από την εκδήλωση μιας συμπεριφοράς που είναι συνάρτηση όλο και μεγαλυτέρων φιλοδοξιών και ορέξεων καθώς οι επιτυχίες αυξάνουν3 . Στη συνέχεια, η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η ζωή είναι μια όαση ή ένα νησί ελπίδας στα πλαίσια ενός κόσμου που πεθαίνει, περικλείει αναμφίβολα τα στοιχεία αλλά και την ουσία μιας ανέλπιστης αισιοδοξίας. Πρέ­ πει ν' αποκτήσουμε την δύναμη και το ηθικό εκείνο κουράγιο ώστε ν' αντι- κρούσουμε την τελική συντέλεια του πολιτισμού και του είδους μας με την ίδια ακριβώς αισιοδοξία που αντικρύζουμε την βεβαιότητα του προσωπικού μας θα­ νάτου 4 . Δεν είμαστε παρά υποδείγματα που αγωνίζονται να διαιωνίσουν τους εαυτούς τους μέσα σ' ένα κόσμο που χαρακτηρίζεται από την συνεχή κι ' αμετά­ κλητη διαφοροποίηση της ίδιας του της ουσίας.
Είναι ελάχιστοι όμως εκείνοι που έχοντας ασχοληθεί με το θέμα κι' έχοντας μελετήσει τον νόμο της εντροπίας, αμφιβάλλουν για την πραγματική του ισχύ. Λέγει κάπου στον Φάουστ ο Μεμφιστοφελής αποτεινόμενος στον Δία : «Μη λησμονείς Δία, τον μέγα νόμο της αύξησης της Εντροπίας, αυτόν που υπογραμμίζει το πρόσκαιρο σου και που θά πρεπε να σου διδάξει την μετριοφροσύνη»
Είναι πολύ να περιμένουμε έναν απόλυτα σαφή ορισμό της Εντροπίας με τον οποίο θα συμφωνούν όλοι οι συγγραφείς 7 . Κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύσει μόνο σ' ότι αφορά τα κλειστά συστήματα. Στα πλαίσια ενός τέτοιου κλειστού συστήματος (φυσικού, βιολογικού, ζώντος, κοινωνικοοικονομικού κλπ.) λειτουργεί η 2η αρχή του Carnot κι έτσι η απεριόριστη ανάπτυξη του είναι κατά φύση αδύνατη. Εκείνο το οποίο μπορεί πιθανότατα να συμβεί, κι' αυτό μόνο στα πλαίσια κάποιου ζώντος ή κοινωνικοοικονομικού συστήματος, είναι η καθυστέρηση της εντροπιακής διαδικασίας ή η αναβολή της έναρξης κάποιας νέας εντροπιακής εξελικτικής φάσης .

Το μεθοδολογικό πρόβλημα το οποίο έτσι γεννιέται οδηγεί στη σαφέστερ η τοποθέτηση των συλλογισμών στα πλαίσια των αυτορυθμιζόμενων συστημάτων όπου τα στοιχεία της ανάστροφης σύνδεσης και της μη αναστρεψιμότητας των φαινομένων διαλεκτικά αμβλύνουν τον θετικιστικό και μηχανιστικό χαρακτή­ ρα της γενέτειρας Φυσικής.

Τοποθετώντας τις σκέψεις μας σ' ένα τέτοιο θεωρητικό πλαίσιο, φυσιολογικά οδηγούμαστε στην υιοθέτηση δύο τουλάχιστον σημαντικών παραδοχών.

Κατά πρώτο την παραδοχή του κλειστού Σύμπαντος και της μεγαλύτερης πιθανότητας του θερμικού του θανάτου. Δεν υπάρχει βέβαια καμιά πειραμα­ τική επιβεβαίωση της παραπάνω υπόθεσης. Ωστόσο πρέπει να σημειώσουμε ότι αρκετές αντιρρήσεις εναντίον της θεωρίας του αυξανόμενου χάους με απώ­ λεια της αρνητικής Εντροπίας έχουν το χαρακτηριστικό του δογματισμού. Παρό­ μοιες αντιρρήσεις, σύμφωνα άλλωστε και με τη γνώμη του Jacques Guillaumaud 10 επιμένουν πριν απ' όλα να αποδείξουν την αιωνιότητα της κίνησης και να απο­ φύγουν την εμβάθυνση στα προβλήματα της δημιουργίας. Οπωσδήποτε βρι­ σκόμαστε πάντως, μπροστά σ' ένα σημείο όπου η Επιστήμη δεν μπορεί να κάνει τυχοδιωκτισμούς κι ' όπου οι απαντήσεις εμπεριέχουν το στοιχείο της αμφιβο­ λίας. Πρ ο μιας τέτοιας κατάστασης είναι λοιπόν για μας αναγκαία η πρώτη αυτή ex ante παραδοχή.


Κι ' αυτης ης στιγμής εάν αποδεχθούμε το κλειστό Σύμπαν, τότε η ύπαρξη της Εν­ τροπίας είναι αδιαμφισβήτητη με βάση τον 2ο νόμο της Θερμοδυναμικής που κατά τρόπο σαφή αποδεικνύει την ποιοτική υποβάθμιση των μορφών ενέργειας στα πλαίσια μιας αέναης κίνησης, και το πέρασμα σ' όλο και περισσότερο πι­ θανές καταστάσεις. Κατά τον Ν. Wigner Καθώς αυξάνει η Εντροπία, το σύμπαν και όλα τα κλειστά σ' αυτό συστήματα, τείνουν φυσικώς να εκφυλισθούν και να χάσουν τις διακρίσεις τους, να κινηθούν από την λιγότερο στην περισσότερο πιθανή κατάσταση, από μια κατάσταση αρμονίας, οργανώσεως και διαφοροποιήσεως στην οποία υπάρχουν οι διακρίσεις και οι μορφές, σε μια κατά­ σταση χάους και ομοιομορφίας και δυσαρμονίας. Στο Σύμπαν του Gibbs η τάξη είναι ελάχιστα πιθανή, ενώ το χάος είναι πιθανώτατο» Π . Κατά τον Bergson άλλωστε, ο νόμος αυτός της υποβάθμισης της ενέργειας είναι ανεξάρτητος κάθε συμβατικότητας. Είναι ο πιο μεταφυσικός από τους νόμους της Φυσικής στο μέτρο που μας δείχνει σταθερά, χωρίς την μεσολάβηση συμβόλων, χωρίς τεχνικές μετρήσεις την κατεύθυνση που βαδίζει ο κόσμος 12 .


Και μετά την πρώτη αυτή παραδοχή θα πρέπει να συμφωνήσουμε στην ύπαρ­ ξη μιας δεύτερης. Κι ' αυτήν, αν σκεφθούμε λίγο ρεαλιστικά, παρά την προσωπική μας πίστη ότι ο ρομαντισμός και η φαντασία έχουν μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον, δεν γίνεται παρά να την υιοθετήσουμε.
Ο πλανήτης Γη , σαν τέτοιος, αποτελεί στο μέτρο του δικού μας μεσόκοσμου, κλειστό αυτορυθμιζόμενο σύστημα ή τουλάχιστο μπορεί να θεωρηθεί σαν τέτοιο στα πλαίσια της αντίληψης του πεπερασμένου και του εφήμερου της ζωής.
Η απερίγραπτη λεπτότητα των στοιχείων που συνθέτουν τη ζωή, οι απερί­ γραπτες λεπτές ισορροπίες της φωτοσύνθεσης και της αρμονίας, οι απερίγραπτες δυνατότητες καταστροφής των ισορροπιών της αρμονίας και της ζωής, η κυριο­ λεκτική πορεία αυτού που ονομάζουμε ζωή πάνω στην κόψη του ξυραφιού, η ελά­ χιστη χρονική διάρκεια της ανθρώπινης ύπαρξης σε σχέση με την κοσμική αιω­ νιότητα, συνθέτουν τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία που οδηγούν σε παρόμοια παραδοχή.


Η Βιόσφαιρα και στα πλαίσια αυτής η σφαίρα των ανθρώπινων δραστηριο­ τήτων και στα πλαίσια αυτών η οικονομική διαδικασία 13 , μας προσφέρουν ένα λαμπρό υπόδειγμα αυτορρυθμιζόμενου συστήματος μέσα στο οποίο οι μη­ χανισμοί της ζωής και της δράσης χαρακτηρίζονται από ανάστροφη σύνδεση και η Εντροπία, σαν αναγνώριση της μη αναστρεψιμότητας (irréversibilité) των φαινομένων, είναι συνδεδεμένη με το «γίγνεσθαι» των πραγμάτων σαν έκφραση κάποιας δυναμικής. Σημειώνουμε επί του προκειμένου ότι η ζωή ξεφεύγει πρόσ­ καιρα από τον νόμο της Εντροπίας μια και δεν λογοδοτεί απόλυτα στους φυσικούς νόμους και μια που η αλήθεια είναι ότι κάθε ζωντανός οργανισμός υπόκειται μεν στους νόμους της ύλης, αλλ' όμως αγωνίζεται να διατηρήσει την εντροπία του σταθερή. Η Εντροπία όμως ολόκληρου του αυτορυθμιζόμενου συστήματος που προσδιορίσαμε παραπάνω, συστήματος οργανισμών, δραστηριοτήτων και περιβάλλοντος αυξάνει. Το γεγονός ότι ο κάθε ζωντανός οργανισμός πολεμά ενάντια στην εντροπιακή υποβάθμιση της δικής του υλικής δομής μπορεί να είναι μια χαρακτηριστική ιδιότητα της ζωής μη υποκείμενη στους υλικούς νό­μους, αλλά αυτό δεν αποτελεί παραθίαση αυτών των νόμων που μακροχρόνια κυριαρχούν .
Ο νόμος της ποιοτικής υποβάθμισης, στα χνάρια του 2ου νόμου της Θερμο­
δυναμικής, ισχύει αδιαμφισβήτητα για τον πλανήτη μας. Κατά τον Ν. Wiener
«.. . Η αίσθηση του τραγικού είναι ότι ο κόσμος δεν είναι μια ευχάριστη μικρή φωλιά φτιαγμένη για να μας προστατεύει, αλλά ένα απέραντο και πολύ εχθρικό περιβάλλον, στο οποίο μπορούμε να επιτύχουμε (σπουδαία έργα μόνο αψηφώντας τους θεούς, κι ότι η πρόκληση αυτή προκαλεί αναπόφευκτα η ίδια την τιμωρία της. Είναι ένας επικίνδυνος κόσμος όπου δεν υπάρχει ασφάλεια, εκτός από την κάπως αρνητική ασφάλεια της ταπεινότητας και των συγκρατημένων φιλοδο­ ξιών. Είναι ένας κόσμος όπου υπάρχει η ανάλογη τιμωρία, όχι μόνο για κείνον που αμαρτάνει με ενσυνείδητη υπεροψία, αλλά και γι ' αυτόν που το μόνο του έγκλημα είναι η άγνοια των θεών και του κόσμου που υπάρχει γύρω του ... » 1 5

Και είναι αλήθεια ότι η οικονομική αντίληψη των δραστηριοτήτων μας, η αντίληψη μας για την οικονομική ανάπτυξη και το περιεχόμενο της. η αντί­ ληψη μας για την ευημερία, η αντίληψη μας για τα «αυθόρμητα δώρα της φύσης», η αντίληψη μας για μια αυτοσυντηρούμενη και σε ισορροπία οδεύουσα οικονομι­ κή μηχανιστική διαδικασία, όλες αυτές οι τόσο βαθειά ριζωμένες αντιλήψεις μας, έχουν αμαρτήσει, είναι αμαρτωλές κι οδηγούν στην ίδια μας την τιμωρία. Αυξάνουν με μαθηματική ακρίβεια την δυσαρμονία και την άτακτη ποιοτική υπο­ βάθμιση του περίγυρου μας.

Έχοντα ς σαφώς τοποθετήσει την οικονομική διαδικασία στον φυσιολογικό της περίγυρο με τη δεύτερη παραδοχή μας, κι ' έχοντας υπογραμμίσει την αλληλε­ ξάρτηση των μηχανισμών στα πλαίσια της βιόσφαιρας και των οικοσυστημάτων, πρέπει να τονίσουμε ότι η οικονομική αυτή διαδικασία δεν είναι μια απομονω­ μένη κυκλική υπόθεση όπως οι κρατούσες οικονομικές αναλύσεις θέλουν να παρουσιάζουν.

Η οικονομική διαδικασία υπόκειται σε περιοριστικούς παράγοντες κι έχει μια μονοδρομική κι αμετάκλητη εξέλιξη. Στον οικονομικό κόσμο μόνο το χρήμα κυκλοφορεί μπρος-πίσ ω ανάμεσα στους διάφορους οικονομικούς τομείς. Οι οικονομολόγοι έχουν συχνά υποκύψει στον φετιχισμό του χρήματος ασπαζό- μενοι την κυκλική υπόθεση 16 . Η οικονομική σκέψη έχει μονοσήματα επηρεα­ σθεί από τα οικονομικά προβλήματα της ρουτίνας και της καθημερινότητας. Η γενική προσοχή περιορίσθηκε κατά κύριο λόγο στην παραγωγή, στην ανταλλα­ γή ή στην τεχνολογία. Η αλήθεια είναι διαφορετική. Έχε ι άμεση σχέση με μια οικονομική κρίση που δεν αποτελεί παρά το σύμπτωμα μιας αυξανόμενης εντρο­
πίας, μιας όλο και καθαρότερα παρατηρούμενης αύξουσας αταξίας.


Στην καθιερωμένη στατική οικονομική σκέψη που πρυτανεύει στα οικονομι­ κά εγχειρίδια, επικρατεί η ερμηνεία της οικονομικής διαδικασίας μέσα απ ό ένα κυκλικό διάγραμμα που παρουσιάζει την κίνηση των αγαθών, των συντελεστών και του χρήματος μέσα σ' ένα κλειστό κύκλωμα. Η κατάσταση δεν είναι δια­ φορετική στις αναλύσεις εκείνες που ανάγουν την οικονομική διαδικασία σ'ένα αυτοσυντηρούμενο μηχανιστικού περιεχομένου σύστημα 17 .


Το προφανές γεγονός ότι ανάμεσα στην οικονομική διαδικασία και το υλικό περιβάλλον υπάρχει μια συνεχής και αμοιβαία επίδραση, δεν έχει ιδιαίτερη ση­ μασία για τους τυπικά ορθόδοξους οικονομολόγους. Βρισκόμαστε πάντως στην ιστορική εκείνη στιγμή της ανθρώπινης εξελικτικής πορείας, που πρέπει να προβληματιστούμε σοβαρά πάνω στη βάση, ότι η φύση παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην οικονομική διαδικασία και στη διαμόρφωση της οικονομικής αξίας.


Θα πρέπει να δώσουμε πίστη στο γεγονός ότι υπάρχει μια ουσιαστική δια­ φορά ανάμεσα στο τί εισέρχεται στην παραγωγική διαδικασία και στο τί εξέρ­ χεται απ ' αυτή 18 . Στη βάση αυτή δεν μπορεί παρά να είμαστε βέβαιοι ότι η διαφορά είναι μόνο ποιοτική. Και η βεβαιότητα αυτή είναι αποτέλεσμα της συμ- περασματολογίας των νόμων της Θερμοδυναμικής.


Σύμφωνα με τον 1ο νόμο της Θερμοδυναμικής είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος με την οικονομική του δραστηριότητα δεν μπορεί ούτε να δημιουργήσει ύλη - ενέργεια, αλλά ούτε και να μηδενίσει την ύλη - ενέργεια 19 .


Πρόκειται για την αρχή της ποσοτικής διατήρησης της ύλης - ενέργειας. Κάτω λοιπόν απ ' αυτές τις συνθήκες τί κάνει η οικονομική διαδικασία ; Μα, απλούστατα, παράγει χρησιμότητα και στα πλαίσια του ορισμού της οικονομι­ κή ς ανάπτυξης με οικονομικιστικά καθαρά κριτήρια, αυξάνει το πραγματικό κεφάλαιο της οικονομίας. Διαφοροποιεί δηλαδή ποιοτικά την ύλη - ενέργεια. Αποροφά δηλαδή ύλη - ενέργεια και την απορρίπτει συνεχώς. Υπάρχει το γνω­ στό και συνεχές imput-output. Και είναι ακριβώς σ' αυτό το σημείο που εισέρχεται η θεώρηση του δεύτερου νόμου της θερμοδυναμικής περί της ποιοτικής υποβάθμισης των μορφών ενέργειας 20 .
Ο ανορθόδοξος οικονομολόγος θα μπορούσε να υποστηρίξει, σύμφωνα άλ­ λωστε και με την άποψη τι αυτό το οποίο εισέρχεται στην οικονομική διαδικασία αντιπροσωπεύει ένα πολύτιμο φυσικό πόρο, κι ' αυτό που απορρίπτεται αντιπροσωπεύει ένα χωρίς αξία απόριμμα . Σε τελική φάση περί αυτού πρόκειται. Αλλά η ποιοτική αυτή διαφορά είναι δυνατό να επιβεβαιωθεί και με διαφορετικούς όρους από έναν ανορθόδοξο οι­ κονομολόγο με βάση τη φορά αυτή τον κλάδο της Θερμοδυναμικής. Η ύλη - ενέργεια εισέρχεται στην οικονομική διαδικασία, προερχομένη από την βιό­ σφαιρα, σ ε μια κατάσταση χ α μ η λ ή ς ε ν τ ρ ο π ί α ς , δηλαδή, υψηλής αρμο­ νίας και τάξης στο περιβάλλον και εξέρχεται σε μια κατάσταση υ ψ η λ ή ς
ε ν τ ρ ο π ί α ς , δηλαδή, υψηλής δυσαρμονίας και αταξίας μέσα σαυτόν 22 .


Επί του προκειμένου θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει τα εξής : Η εν­ τροπία του χαλκού - μετάλλου είναι οπωσδήποτε χαμηλότερη από την εντροπία του μεταλλεύματος από το οποίο ο χαλκός - μέταλλο αποχωρίσθηκε. Η παρα­ δοχή όμως της παραπάνω πραγματικότητας δεν σημαίνει ότι η οικονομική δρα­ στηριότητα ξεφεύγει από τον νόμο της Εντροπίας. Ο καθαρισμός του μεταλλεύ­ ματος προκαλεί τελικά μια μεγαλύτερη από την αντισταθμιστική αύξηση τη ς Εντροπίας του περιβάλλοντος 23 .


Κι έτσι επαγωγικά φθάνουμε στο σημείο της περαιτέρω επεξήγησης της έννοιας της Εντροπίας και του 2ου Θερμοδυναμικού νόμου. Για να γίνει περισσό­ τερο κατανοητό αυτό, σωστό είναι ν' αρχίσουμε από μια ενδιαφέρουσα διάκριση της ενέργειας.


Η ενέργεια υφίσταται σε δύο ποιοτικές καταστάσεις Πρώτο, στην κατάσταση της Διαθέσιμης ή Ελεύθερης ενέργειας (π.χ. χη ­ μική ενέργεια άνθρακα). Στην κατάσταση αυτή ο άνθρωπος μπορεί να την ελέγ­ ξει κατά τρόπο πλήρη .


Δεύτερο, στην κατάσταση της μη διαθέσιμης ή Δεσμευμένης ενέργειας (π.χ. η ενέργεια που υπό μορφή Θερμότητας διαχέεται από το περιβάλλον στη θάλασσα). Στην κατάσταση αυτή ο άνθρωπος αδυνατεί να την ελέγξει.


Και ενώ η Διαθέσιμη ή Ελεύθερη ενέργεια υπονοεί κάποια τακτοποιημένη δομή, η δεσμευμένη ενέργεια είναι χ α ο τ ι κ ά διασκορπισμένη ενέργεια. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η ελεύθερη θερμική ενέργεια ενός κλειστού συστήματος συνεχώς και αμετακλήτως υποβαθμίζεται από μόνη της σε δεσμευμένη ενέργεια 2 5 . Η επέκταση αυτής της ιδιότητας από την θερμική ενέργεια στους χώρους άλλων μορφών ενέργειας οδηγεί στον 2ο νόμο της Θερμοδυναμικής ή στο νόμο της Εντροπίας. Ο νόμος αυτός δέχεται ότι η Εντροπία (δηλ. το ποσό της δεσμευ­ μένης ενέργειας) ενός κλειστού συστήματος συνεχώς αυξάνει ή ότι η «τάξη» ενός παρόμοιου συστήματος σταθερά στρέφεται προς την «αταξία». Είναι όμως σημαντικό να υπογραμμίσουμε επί του προκειμένου ότι αυτό που αποκαλούμε«τάξη» είναι συνάρτηση της ανομοιομορφίας και της κίνησης, ενώ κατά αντιδιαστολή η έννοια της «αταξίας» εμπεριέχει το στοιχείο της ομοιομορφοποίησης και τη ς ακινησίας. Εντροπία επομένως σημαίνει αύξουσα αταξία ή αν θέλετε, ομοιομορφοποίηση των συνθετικών του συστήματος στοιχείων ή ακόμα αυξανό­ μενο χάος και μειωμένης ισχύος τάσεις ή παρορμήσεις. Κατά δε τον Χέγκελ, όπως αναφέρεται στο μελέτημα του Jacques Guillaumaud2 6 η αντίφαση είναι η πηγή κάθε κίνησης και κάθε ζωικής εκδήλωσης. Μόνο στο βαθμό που περιέχει μίαν αντίφαση είναι ένα πράγμα ικανό να κινείται και να ενεργεί. Και η αναφορά στο πείραμα του Maxwell, κάτω από το πρίσμα όμως των συγχρόνων δογμάτων της Φυσικής, είναι νομίζουμε επί του θέματος σημαντική, μια και σαφώς αποδει­ κνύει την αδρανοποίηση του «δαίμονα» με την εξάλειψη της αντίφασης των διαφοροποιημένων θερμοκρασιών του φωτός αφ' ενός και των μορίων του μηχανι­κού συστήματος αφ' ετέρου 27.


Κάτω από αυτές τις συνθήκες μια πρόσθετη παρατήρηση έρχεται να πλουτί­ σει τον συλλογισμό. Η ελεύθερη ενέργεια την οποία ο άνθρωπος μπορεί να εκμε­ ταλλευθεί έρχεται από δυο ξεχωριστές πηγές. Πρώτο, από το απόθεμα της ελεύ­ θερης και χαμηλής εντροπίας των ορυκτών αποθεμάτων της γης και δεύτερο, από τη ροή της ηλιακής ακτινοβολίας που συλλαμβάνεται στη γή .


Μεταξύ των δύο αυτών πηγών υπάρχουν διαφορές που είναι καθοριστικές για την ποιοτική υποβάθμιση του πλανήτη και το για μέλλον της οικονομικής διαδικασίας κάτω από τις υπάρχουσες αντιλήψεις.


Και κατά πρώτο ο άνθρωπος έχει και ασκεί σχεδόν πλήρη έλεγχο πάνω στη γήϊνη κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, πάνω στο γήϊνο θα λέγαμε πλούτο. Πλη ν όμως δεν μπορεί να ελέγξει την ροή της ηλιακής ακτινοβολίας ούτε να χρησιμοποιήσει την ροή του μέλλοντος τώρα 29 . Δεύτερο, μόνο η γήϊνη πηγή μας παρέχει μαζί με την χαμηλή εντροπία και υλικά με τα οποία μπορούμε να κατασκευάσουμε μέσα παραγωγής. Η ηλιακή ακτινοβολία είναι απ' την άλλη μεριά η πρωταρχική πηγή της ζωής που αρχίζει με την φωτοσύνθεση 3°.
Τα γήϊνα αποθέματα είναι μηδαμινά σε σύγκριση με τα ηλιακά. Ακόμη και με πολύ φειδωλή χρησιμοποίηση του τωρινού αποθέματος της γήινης χαμηλής εντροπίας, η βιομηχανική φάση της εξέλιξης του ανθρώπου θα τελειώσει πολύ πριν ο ήλιος πάψει να λάμπει ή πολύ πριν υποβαθμιστεί η πυρηνική ενέργεια. Διότι κι ' αν ακόμη σκεφθούμε ότι ελέγχουμε αποτελεσματικά και πλήρως την τελευταία αυτή μορφή ενέργειας, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την αργή αλλά σταθερή υποβάθμιση των γήινων φυσικών πόρων. Ότα ν αυτοί εξαντληθούν και υποβαθμιστούν πλήρως, τότε προ ς τί η ενέργεια έστω και η ελεγχόμενη ; Ή μήπως μέχρι τότε θά χουμε μετακομίσει σ' άλλους πλανήτες ;


Η έννοια της σπατάλης έρχεται λοιπόν φυσιολογικά να καταλάβει την θέση που της ανήκει στο σκεπτικό μας, μια κι ' ελάχιστα κατέχει την θέση που θά πρε- πε στο σκεπτικό των καθιερωμένων μορφών οικονομικού προβληματισμού.


Σε μια πρώτη προσέγγιση, σπατάλη είναι το ξόδεμα στην τύχη, χωρίς σκοπό , χωρίς υπολογισμό, χωρίς το πνεύμα της διατήρησης κάποιας τάξης, κάποιας ανα­ νέωσης ή δημιουργίας 31 . Σπατάλη είναι η χωρίς υπολογισμό και σέβας κατανά­ λωση χαμηλής εντροπίας που διατηρεί μεν την εντροπία του είδους μας σταθερή, υποβαθμίζει όμως τον ζωτικό μας χώρο και αυξάνει την υψηλή ήδη περιβαλλοντο­λογική εντροπία.


κάθε καταναλωτικό αγαθό αποτελεί μια απoθήκη χρησιμοτήτων. Αν το δυναμικό αυτών των χρησιμοτήτων δεν μεταμορφώνεται σε πραγματική χρησιμότητα, τότε υπάρχει μια σπατάλη που χαρακτηρίζεται από τον βαθμό της μη χρησιμοποίησης της συνολικής χρησιμότητας. Το να καταστρέψεις π.χ. ένα αυτοκίνητο την ίδια μέρα που το αγοράζεις τότε πρόκειται για απόλυτη σπατάλη. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με όλα τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά ή τα παραγωγικά αγαθά» 32 . Και στο σημείο αυτό ακριβώς έχει την θέση της και η παρατήρηση ότι η σπατάλη είναι πιο σημαντική σ' επί­ πεδο ευνοουμένων ομάδων και ευνοουμένων χωρών. Η σπατάλη γίνεται σε βάρος των λιγότερο ευνοουμένων ομάδων και χωρών 33 . Θάταν ίσως ενδιαφέρον να αναφέρουμε χάρη παραδείγματος εδώ, ότι η καθημερινή κατανάλωση ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ανερχόμενη σε 230.000 χιλιοθερμίδες κατά κάτοικο, παρουσιάζεται 80 φορές περισσότερη απ' αυτή που χρειάζεται για να ικανοποιηθούν οι φυσιολογικές ημερήσιες ανθρώπινες ανάγκες και 400 φορές μεγαλύτερη από την μηχανική ενέργεια που ο κάτοικος αυτός θα παρήγαγε με τα δικά του μέσα 34 .


Στο σημείο όμως αυτό πρέπει και πάλι να αναφερθούν ορισμένες σκέψεις που έχουν σχέση μ' αυτό που αποκαλείται οικονομική ανάπτυξη.


Ηοικονομικιστική και βραχυχρόνιου συνήθως χαρακτήρα εννοιολογική πα­ ρουσίαση της οικονομικής ανάπτυξης σαν αύξηση του πραγματικού κεφαλαίου, μπορεί να ήταν ευλογία για μας και για εκείνους που θα μπορούσαν ίσως να την απολαύσουν στο κοντινό μέλλον, αλλά καταφέρεται οριστικά ενάντια στο ενδιαφέρον του ανθρώπινου γένους σαν συνόλου, αν το ενδιαφέρον του είναι μια ζωή τόσο μακρυά όσο μπορεί να συμβιβαστεί με την γήϊν η κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, με την προίκα της χαμηλής εντροπίας 35 . Ο αγώνας δρόμου για την οικονομική ανάπτυξη που είναι η σφραγίδα της σύγχρονης οικονομικής πολιτικής λίγες αμφιβολίες αφήνει για την έλλειψη προνοητικότητας του ανθρώπου . Η βιολογική μας φύση μας κάνει να ενδιαφερόμαστε το πολύ για τα εγγόνια ή τα δισέγγονα μας και δεν είναι ούτε κυνισμός ούτε πεσιμισμός να πιστέψουμε ότι ακόμη κι' αν ενδιαφερθούμε για το εντροπιακό πρόβλημα του ανθρώπινου γένους, η ανθρωπότητα δεν θα θελήσει να παραιτηθεί από τις πα­ ρούσες πολυτέλειες της, με σκοπό να διευκολύνει την ζωή εκείνων που θα ζή­ σουν στο μέλλον, κι ' αυτό παρά το γεγονός ότι η κρίση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σαν σύμπτωμα μιας αύξουσας αταξίας. Καταντήσαμε μονιακοί για τις βιομηχανικές πολυτέλειες. Είναι σαν το ανθρώπινο γένος να αποφάσισε μια σύντομη αλλά συναρπαστική ζωή 37 .


Πρέπει ταυτόχρονα να υπογραμμίσουμε ότι ορισμένοι μελετητές τρομάζουν στο γεγονός ότι υπάρχει πιθανότητα μεγάλη ο παγκόσμιος πληθυσμός να φτάσει στα 7 δισεκατομμύρια στο έτος 2.000 μ.Χ. Από την άλλη υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν, όπως ο Colin Clark, ότι με την κατάλληλη διοίκηση των πόρων η γή μπορεί να διαθρέψει μέχρι 45 δισεκατομμύρια ανθρώπους 38 . Το θέμα είναι ότι κανένας δεν έχει εγείρει το ζωτικότερο ερώτημα για το μέλλον. Για πόσο καιρό ακόμη μπορεί ένας δοσμένος πληθυσμός 7 ή 45 δισεκατομμυρίων ανθρώ­ πων να συντηρηθεί ; Ακόμη και η έννοια του άριστου πληθυσμού εμφανίζεται σαν αποκύημα φαντασίας. Και η περίπτωση του πειράματος της βιολογικής
«μπουκάλας» με τα οποία θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη Γη , πρέπει να μας προβληματίζει μια και σημαίνει υπέρογκα δεινά.


Σε κατακλείδα η άποψη ότι από μια καθαρά φυσική σκοπιά η οικονομική διαδικασία μετασχηματίζει πολύτιμους φυσικούς πόρους, δηλαδή χαμηλή εντρο­ πία, σε χωρίς αξία απόρριμμα, δηλαδή υψηλή εντροπία, είναι απόλυτα δικαιωμέ­ νη . Το ερώτημα είναι γιατί μια τέτοια διαδικασία συνεχίζεται,


Κατά τον Ν. Georgescu - Roegen, το ερώτημα θα παραμένει όσο δεν θα βλέπουμε ότι το αληθινά οικονομικό προϊόν αυτής της οικονομικής διαδικα­ σίας δεν είναι μια υλική ροή απώλειας, αλλά μια άϋλη ροή ικανοποίησης δη­ λαδή η απόλαυση της ζωής 39 . Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι δυνατό να έχουμε μια πλήρη εικόνα του οικονομικού «γίγνεσθαι» αγνοώντας το γεγονός ότι αυτή η ροή υπάρχει και θα υπάρχει μόνο για όσο διάστημα μπορεί να τρέφεται και να συντηρείται από την χαμηλή περιβαλλοντολογική εντροπία.


Γεγονός είναι ότι δεν είναι λίγοι οι φυσικοί εκείνοι επιστήμονες που πιστεύ­ ουν και κηρύττουν ότι μακροχρόνια η επιστήμη έχει την δυνατότητα να καταρ­ ρίψει όλους τους περιορισμούς που αισθάνεται το ανθρώπινο γένος. Όπως , δεν είναι λίγοι, άλλωστε, και οι οικονομολόγοι που κάνουν το ίδιο, μη συνδέοντας την οικονομική διαδικασία με τους περιορισμούς του υλικού περιβάλλοντος. Έτσ ι δεν είναι καθόλου περίεργο που δεν έχει ακόμη πλήρως συνειδητοποιηθεί το γεγονός ότι δεν μπορούμε να παράγουμε καλύτερα, μεγαλύτερα, αποτελεσμα- τικώτερα, ταχύτερα κλπ. αυτοκίνητα, αεροπλάνα, τρένα, δίχως ταυτόχρονα να παράγουμε μεγαλύτερη και καλύτερη απώλεια.


Ο καθηγητής Ν. Georgescu - Roegen πιστεύει ότι ακόμη και τώρα κανέ­ νας δεν φαίνεται να βλέπει ότι η αιτία όλων είναι η αποτυχία μας στο να αναγνω­ ρίσουμε την εντροπιακή φύση της οικονομικής διαδικασίας σε μακροχρόνιο επίπεδο.


Η οικονομική αυτή διαδικασία μπορεί οπωσδήποτε να θεωρηθεί σαν μια εκδήλωση αντιεντροπιακού χαρακτήρα, τουλάχιστο στο επίπεδο του μεσόκο- σμου που βραχυχρόνια άμεσα ενδιαφέρει το ανθρώπινο είδος στον αγώνα του να διατηρήσει κατά το δυνατό σταθερό το επίπεδο της ίδιας του εντροπίας.
Το γεγονός όμως, ότι χάρη του σκοπού αυτού, η οικονομική διαδικασία καταναλίσκει συνεχώς και μεγαλύτερες ποσότητες χαμηλής περιβαλλοντολογι­κής φυσικής εντροπίας, συμβάλλει ώστε ο ρόλος της να υποτάσσεται αναπόφευκτα τελικά στον νόμο της μη αναστρεψιμότητας των φαινομένων που οδηγεί στη δημιουργία της ποιοτικής υποβάθμισης και της αύξουσας αταξίας του συστή­ ματος.
Και για να μεταφέρουμε για λίγο το πρόβλημα στο τόσο βασικό παγκόσμιο στοιχείο της μεγενθυνόμενης συνολικά μόλυνσης και της υποβάθμισης των οι­ κοσυστημάτων, θα πρέπει να τονίσουμε ότι κι ' αυτοί που παλεύουν κατά της μόλυνσης πρέπει να γνωρίζουν ότι η αντιμόλυνση παράγει αναπόφευκτα την δική της μόλυνση. Και στα πλαίσια του στόχου αυτού της περιβαλλοντολογικής προστασίας, πρέπει οπωσδήποτε να χρησιμοποιηθεί και πάλι χαμηλή εντροπία με αποτέλεσμα να παρουσιασθεί, σε κάποιο άλλο επίπεδο, υψηλή εντροπία και άλλης μορφής ποιοτική υποβάθμιση.
σαμε, είναι δυνατό να οδηγήσει και σ' ενδιαφέροντα συμπεράσματα σχετικά με τον μεθοδολογικό χαρακτήρα του όλου προβληματισμού.


Πρέπει να κατανοήσουμε την ύλη - ενέργεια, όπως και όλο το σύστημα, Βιόσφαιρα-ανθρώπιν η δραστηριότητα-οικονομικ ή διαδικασία, μέσα στη δια­ λεκτική τους εξέλιξη και στα πλαίσια της πραγματικότητας της μη αναστρε- ψιμότητας των φαινομένων.


Δίκαια, έτσι, ο J. Guillaumaud διερωτάται :
« Αν μια τέτοια φιλοδοξία εμψυχώνει τον επιστήμονα που ασχολείται με τον νόμο της εντροπίας δεν θα εμπνεύσει και κάθε άλλη προσπάθεια επιστημονι­ κής αντίληψης ενός κόσμου που βρίσκεται σε διαρκή αλλαγή ; .. . 41 »


Κάθε διαδικασία, η οικονομική διαδικασία για παράδειγμα, υπάρχει σε μια στενή σχέση με άλλα συστήματα που σχηματίζουν τον φυσιολογικό της και αρμονικό της περίγυρο. Ανάμεσα στην διαδικασία αυτή και σ' αυτόν τον σύνθε­ το κόσμο που την περιβάλλει (Βιόσφαιρα) πραγματοποιούνται ανταλλαγές που με σαφήνεια καθορίζουν αλλά και προσδιορίζουν την δράση του μηχανισμού. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομική διαδικασία είναι ένα σύστημα α ν α σ τ ρ ο φ ή ς
σ ύ ν δ ε σ η ς όπου υπάρχουν δεδομένα και αποτελέσματα.


Η σταθερότητα αυτού του συστήματος είναι ακριβώς το αποτέλεσμα ενός μηχανισμού με ανάστροφη σύνδεση, αλλά, κι αυτό πρέπει να τονισθεί, αρνη τ ι κ ή ανάστροφη σύνδεση. Σύμφωνα με αυτά που αναφέραμε μέχρι τώρα, αυτό σημαίνει ότι η ζωή διατηρείται μόνο με την κατανάλωση χαμηλής εντροπίας. Το αποτέλεσμα όμως, δηλαδή η απόρριψη υψηλής εντροπίας έχει σαν συνέπεια, σ' άλλο πλέον επίπεδο αναφοράς, την πλήρη ισχύ του νόμου της μη αναστρεψι- μότητας των φαινομένων και την ισχύ του νόμου της αύξουσας αταξίας.


Η ανάστροφη σύνδεση αποτελεί ακριβώς μία από τις βασικές έννοιες των συστημάτων και είναι ακριβώς πάνω σ' αυτή που βασίζεται ο διαλεκτικός χα­ ρακτήρας της εντροπιακής εξέλιξης. Η ύπαρξη αρνητικής ανάστροφης σύνδε­ σης, αλλά ακόμη και η θετική της μορφή που συχνά εξελικτικά παρουσιάζεται, οδηγούν στην διαλεκτική σύνθεση του νου.


Και στο σημείο αυτό η αναγκαιότητα μιας ιδιαίτερης προσοχής είναι εμ­φανής.


Έν α αυτορυθμιζόμενο σύστημα διαθέτει, σύμφωνα με την θεωρία των αυτορυθμιζόμενων συστημάτων, ένα ορισμένο αριθμό εισόδων κι ένα ορισμένο αριθ­ μό εξόδων. Λέγεται σύστημα με ανάστροφη σύνδεση αν ορισμένες από τις ει­ σόδους του εξαρτώνται από τις εξόδους του ή, πράγμα που είναι το ίδιο, αν τα μεγέθη εξόδου επηρεάζουν σε ανταπόδωση τα μεγέθη εισόδου 42 .


Η ανάστροφη σύνδεση, αυτή η αμφίδρομη δηλαδή επήρεια των πληροφορι­
ών, εμπεριέχει ακριβώς αυτή την ουσία της διαλεκτικής σύνθεσης.


Για τον C. Guillaumaud : «Από την στιγμή που υπάρχει όχι αρνητική αλλά θετική ανάστροφη σύνδεση, τότε μία μεταβολή του μεγέθους της εξόδου, προκα­ λεί μια καινούργια προς την ίδια κατεύθυνση μεταβολή αυτού του μεγέθους της εξόδου. Κάθε μεταβολή αντί να εμποδίζεται (όπως αν η ανάστροφη σύνδεση ήταν αρνητική) εξογκώνεται. Βρισκόμαστε έτσι στην περίπτωση της θετικής ανάστροφης σύνδεσης που οδηγεί αναγκαστικά στην ακινητοποίηση (αύξουσα αταξία) ή την καταστροφή του συστήματος, που κάνει το σύστημα τελείως δια­ φορετικό» 43 .


Μια διαδικασία, η Οικονομική π.χ., διαδικασία, διαθέτει αρνητική ανάστρο­ φη σύνδεση, αν μια μεταβολή προς μια ορισμένη κατεύθυνση του μεγέθους της εξόδου επιδρά πάνω στην είσοδο με τέτοια τρόπο, ώστε η καινούργια μεταβολή της εξόδου που προκύπτει από την αντίδραση πάνω στην είσοδο, να γίνεται προς κατεύθυνση αντίθετη της αρχικής μεταβολής της εισόδου 44 . Το αντίστροφο συμβαίνει με την θετική ανάστροφη σύνδεση.
Η κρίση και η αύξηση της εντροπίας παρουσιάζεται σ' ένα τέτοιο σύστημα αυξανόμενη, από την στιγμή που η αρνητική ανάστροφη σύνδεση ελαττώνεται, μεγενθυνομένης αντίστοιχα της θετικής ανάστροφης σύνδεσης.


Μια προσεκτική μελέτη του παραπάνω μηχανισμού θα ήταν δυνατό να οδη­ γήσει στην ανεύρεση ουσιαστικών αναλογιών με διάφορες οικονομικές αλληλε­ ξαρτήσεις οικονομικών μεγεθών που χαρακτηρίζουν την κρίση κι' αποδεικνύουν την εντροπία.


Θα ήταν χρήσιμο να περατώσουμε την μέχρι τώρα εκτεθείσα τοποθέτηση, αναφερόμενοι σε μερικές σύντομες σκέψεις που θα μπορούσαν να απαλύνουν πιθανές εντυπώσεις για τον μηχανιστικό ή όχι χαρακτήρα της ερμηνείας.


Τί παραμελεί η μηχανοκρατία ; Τί παραμελεί η μηχανιστική επιστημονική σκέψη και που δεν το παραμελεί η εκτεθείσα τοποθέτηση ;



Παραμελεί το γεγονός ότι το σύνολο είναι οπωσδήποτε κάτι περισσότερο από το αλγεβρικό άθροισμα των μερών του. Τούτο άλλωστε πλήρως εξηγείται και από τις φιλοσοφικές αναλύσεις του Durkheim. Παραμελεί το γεγονός ότι οι στοιχειώδεις κινήσεις σαν αλλαγές σε τόπο και χρόνο δεν εξαντλούν την εξέ­ λιξη ενός συστήματος. Παραμελεί τις συνδέσεις ανάμεσα στα στοιχεία από τα οποία ισχυρίζεται ότι ανασυγκροτεί το πραγματικό 45 . Το σύνολο αυτών των συνδέσεων αποτελεί την δομή 46 . Κι ' εκείνος που θα υποστήριζε ότι στην όλη ερμηνεία του φαινομένου της εντροπίας των συστημάτων υπάρχει παρέκλιση προς την μηχανιστική σκέψη, θα παραγνώριζε ακριβώς αυτή την έννοια της δομής. Η μηχανιστική άποψη, όπως υποστηρίζει κι ο J. Guillaumaud, καταλήγει στο να τα εξηγεί όλα ξεκινώντας από το στοιχειώδες και παραμελώντας τις δυ­ νατότητες εμφάνισης καινούργιων δομών στα πιο σύνθετα επίπεδα 47 , ή και νούργιων ιδιοτήτων στα πιο σύνθετα επιπεδα δομών. Ας μη λησμονούμε ότι ακόμη και για τον Χέγκελ η διαλεκτική θεωρία, θεωρεί την διαδικασία της ανά­ πτυξης όχι σαν μια απλή διαδικασία αύξησης, αλλά σαν μία ανάπτυξη που περ­ νά μέσα από ασήμαντες ποσοτικές αλλαγές, σε αλλαγές ριζικές, φανερές, ποιο­ τικές. Οι αλλαγές δε αυτές δεν είναι τυχαίες, αλλά αναγκαίες όντας στην ουσία το αποτέλεσμα της συσσώρευσης ανεπαίσθητων και βαθμιαίων ποσοτικών αλ­ λαγών. Μήπως όμως και σ' αυτό ακόμα το σύστημα της σκέψης του Αριστοτέ­ λη δεν υπογραμμίζεται το σημαντικό και δομικού περιεχομένου στοιχείο της
«αέναης διαφοροποίησης της ουσίας» ;


Το σύνολο της επιχειρηθείσας παρουσίασης αφορά τις μακροπρόθεσμες τάσεις. Οι δυνάμεις της αλλαγής δρουν πολύ αργά και για τον λόγο αυτό έχουμε την τάση να αγνοούμε την ύπαρξη τους ή να μειώνουμε την σπουδαιότητα τους. Γεγονός όμως είναι ότι οι αργά δρώσες δυνάμεις είναι αποφασιστικότερης ση­ μασίας σε γενικές γραμμές. Ας μη ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι πεθαίνουμε όχ ι από κάποια δύναμη που δρά κατά τρόπο ταχύ. Οι περισσότεροι πεθαίνουμε εξαι­ τίας της ύπαρξης δυνάμεων που δρουν αργά, που προκαλούν την συνεχή αλλο­ τρίωση του είδους μας, την φθορά και το γήρας.



Η οικονομική κρίση δεν αρκεί να αντιμετωπίζεται απλά σαν τέτοια. Είναι συνδεδεμένη μ' ένα σύνολο άλλων παραγόντων που οι ίδιοι βρίσκονται σε κρί­ ση . Η οικονομική κρίση είναι το σύμπτωμα μιας χωλαίνουσας οικονομικής διαδικασίας που συστηματικά εντάσσεται σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο δραστηριό­ τητας και ζωής. Η συνειδητοποίηση του νόμου της Εντροπίας και το πανανθρώ­ πινο πρόβλημα της ύπαρξης της ζωής και του κόσμου, μπορούν να μας οδηγή­ σουν στην σωστή κατεύθυνση, στην προσεκτική και λιγότερο σπάταλη διαχεί- ρηση της χαμηλής εντροπίας, στην αισιόδοξη αντιπαράθεση μας στον αναπό­ φευκτο νόμο της φύσης και στην υιοθέτηση της συλλογικής δράσης σαν μονα­ δικού τρόπου άμυνας απέναντι στον ανθρώπινο παραλογισμό και στην φυσική νομοτέλεια.

bankstersae

OI ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ..ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΣΤΟ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΤΩΝ

Το γεγονός πως το πολιτικό προσωπικό της χώρας δεν έχει αντιληφθεί στο ελάχιστο τον στρατηγικό σχεδιασμό των

Η απόλυτη πρόκληση από τον Ερντογάν: Κάνει την Αγιά Σοφιά τζαμί για να προσευχηθεί – Σε επιφυλακή οι ΕΔ τις επόμενες ημέρες υπό το φόβο «θερμού επεισοδίου» στο Αιγαίο

Την Μεγάλη Παρασκευή πέρυσι τουρκικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν τέσσερις πτήσεις πάνω από τη νήσο Παναγιά, παραβαίνοντας το άτυπο μορατόριμουμ Παπούλια-Γιλμάζ, το οποίο προβλέπει πώς κατά τις μεγάλες θρησκευτικές εορτές, τις επίσημες αργίες και το καλοκαίρι δεν γίνονται ασκήσεις και γενικά δεν υπάρχει στρατιωτική δραστηριότητα που προκαλεί ένταση στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι επίσης με τις υπερπτήσεις, εκ των οποίων η μία έγινε 100 μόλις πόδια (30 μέτρα) πάνω από το έδαφος του νησιού αμφισβήτησαν την κυριαρχία της Παναγιάς.

Η τακτική των υπερπτήσεων που ξεκίνησαν πάνω από την Παναγιά τη Μεγάλη Τετάρτη και συνεχίστηκαν μέχρι την Μεγάλη Παρασκευή ήταν η «ευτυχής» κατάληξη της προκλητικότητας της Τουρκίας πέρυσι το Πάσχα. Και λέμε «ευτυχής», διότι οι Τούρκοι επιχείρησαν να κάνουν απόβαση στην Παναγιά, η οποία αποσοβήθηκε χάριν της άμεσης επέμβασης των δυνάμεων του ελληνικού Στρατού, οι οποίες ενήργησαν σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν από τις ΗΠΑ.

Μετά από αιφνιδιαστικό ΚΥΣΕΑ, που έγινε τη Μεγάλη Εβδομάδα, αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στρατιωτική φρουρά στην Παναγιά, κάτι που έγινε και επιθεωρήθηκε αμέσως από τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Ευάγγελο Αποστολάκη. Το συγκεκριμένο νησί, όπως επίσης το Καστελόριζο και η Στρογγύλη βρίσκονται στην λίστα της συχνής τουρκικής προκλητικότητας, όπως επίσης και το νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων.


Οι τελευταίες ημέρες θυμίζουν αρκετά το Πάσχα του 2016 και υφίστανται λόγοι ακόμη περισσότεροι για την επιφυλακή στην οποία βρίσκονται και θα συνεχίσουν να είναι τις επόμενες ημέρες οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Αυτοί έγκειται στο δημοψήφισμα της Κυριακής που κάνει ο Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να «σαρώσει» όλες τις εξουσίες στην Τουρκία.

Μέχρι στιγμής σαφής εικόνα για το ποιος θα κερδίσει το δημοψήφισμα δεν υπάρχει. Από τις δημοσκοπήσεις δεν προκύπτει ασφαλής συμπέρασμα. Ο Ρ.Τ. Ερντογάν κάνει πάντως ότι μπορεί προκειμένου μέχρι και την τελευταία στιγμή να συσπειρώσει τους οπαδούς του και να τους οδηγήσει στις κάλπες για να πετύχει όχι μόνο νίκη του «ναι», όπως έχει δηλώσει, αλλά και μία ποσοτική διαφορά που δεν θα επιτρέπει την αμφισβήτηση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος.

Είναι προφανές πώς το σύστημα Ερντογάν χρησιμοποιεί κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο προκειμένου να πετύχει στον στόχο του. Σε αυτούς εντάσσεται και η προσευχή που θα κάνει σήμερα με τους υπουργούς της κυβέρνησης του AKP στην Αγιά Σοφιά δίδοντας την υπόσχεση ο Πρόεδρος της Τουρκίας στους ισλαμιστές πώς θα την μετατρέψει και πάλι σε τζαμί. Ήδη, το χαλί το στρώνουν εδώ και αρκετό καιρό διάφοροι συγγραφείς, δημοσιογράφοι και… ιστορικοί με τα γραφόμενα τους περί πλαστών εγγράφων του Κεμάλ Ατατούρκ.

Η πιθανότητα της προβοκάτσιας είναι πολλοί υψηλοί ή και του «θερμού επεισοδίου». Το καθεστώς Ερντογάν σε περίπτωση που δει ότι δεν του βγαίνει το δημοψήφισμα μπορεί να προκαλέσει κάποιο επεισόδιο στο Αιγαίο ή στη Δυτική Θράκη. Κίνδυνος σε βάρος της Ελλάδας υπάρχει επίσης και σε περίπτωση που μπορεί να κυριαρχήσει ο Ερντογάν.

Το «Κεμαλικό» κράτος σίγουρα θα αισθανθεί πως απειλείται ακόμη περισσότερο και ίσως είναι αυτό που επιχειρήσει «θερμό επεισόδιο» στο Αιγαίο για να δείξει πώς παραμένει ακόμη «ζωντανό» και υπολογίσιμη δύναμη. Κοινώς η εσωτερική κρίση και αναταραχή στην Τουρκία μπορεί να βρει διέξοδο προς την Ελλάδα κι αυτό τη στιγμή που το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας είναι επικεντρωμένο στη σύγκρουση της Ρωσίας με τις ΗΠΑ για τη Συρία, αλλά και στις απειλές του Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιόνγκ Ούν κατά της Ουάσιγκτον.

Το κλίμα αυτό λοιπόν έχει θέσει σε ετοιμότητα τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Άδειες του προσωπικού έχουν ανασταλεί ή έχουν δοθεί σε μικρό αριθμό κυρίως για όσους υπηρετούν σε μονάδες του Στρατού στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στον Έβρο. Η αντιαεροπορική άμυνα της χώρας βρίσκεται σε ετοιμότητα, ενώ οι σταθμοί ραντάρ παρακολουθούν με προσοχή τις όποιες κινήσεις γίνονται στα τουρκικά παράλια και όσο πιο βαθιά μπορούν.

Μαχητικά αεροσκάφη βρίσκονται σε άμεση ετοιμότητα για απογείωση διότι αυτό που έγινε πέρυσι τη Μεγάλη Παρασκευή μπορεί να επαναληφθεί, αλλά και γιατί μπορεί αιφνιδίως να υπάρχει κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας ακόμη και την Κυριακή του Πάσχα αν όπως ήδη αναφέραμε το αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα δεν είναι το αναμενόμενο για τον Ρ.Τ. Ερντογάν.

Την ίδια στιγμή, πλοία του Στόλου και υποβρύχια βρίσκονται ανεπτυγμένα στο Αιγαίο, έχοντας απλώσει ένα «δίχτυ ασφαλείας». Ορισμένα βρίσκονται σε περιπολία και κάποια άλλα έχουν «πιάσει» σημεία κλειδιά από τα οποία μπορούν να ελέγξουν άμεσα μία κινητικότητα εκ μέρους της Τουρκίας ή να αποτρέψουν αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Το μήνυμα της ετοιμότητας και της αποτροπής το έχει καταστήσει σαφές ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος λέγοντας πώς «θα εφαρμοστούν οι εθνικοί σχεδιασμοί αν οποιοσδήποτε προσπαθήσει να προσβάλει την εθνική κυριαρχία ή την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδος μας». Ανήμερα της Κυριακής του Πάσχα μάλιστα θα βρεθεί στο ακριτικό Αγαθονήσι συνοδευόμενος από τον αρχηγό ΓΕΣ αντιστράτηγο Αλκιβιάδη Στεφανή. Συνιστά και αυτό ένα μήνυμα στην Τουρκία, όπως και η επίσκεψη σήμερα του αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Άμυνας Δημήτρη Βίτσα στο Καστελόριζο.

πηγη

«Εvet» ή «Ηayır»;... ή αλλιώς, ναι ή όχι;

Μαργαρίτα Βεργολιά


Τυχόν επικράτηση του «ναι» θα δώσει τη χαριστική βολή στην τουρκική Δημοκρατία;

Ή μήπως ενός ηχηρού «όχι» έπεται η αστάθεια και το χάος;

Ποτέ ξανά από το 1961 -και τα έξι συνταγματικά δημοψηφίσματα που έχουν μεσολαβήσει, τα δύο επί χούντας- δεν ήταν τόσο έντονο όσο σήμερα το δίλημμα για τον Τούρκο μέσο ψηφοφόρο, που αυτήν την Κυριακή καλείται, έβδομη φορά μέσα στην τελευταία επταετία, ενώπιον της κάλπης.

Τώρα πρέπει να αποφασίσει με την ψήφο του στο νέο δημοψήφισμα για την έγκριση ή μη της συνταγματικής αναθεώρησης και την εγκαθίδρυση ενός προεδρικού συστήματος... α λα τούρκα, μέσα σε κλίμα ακραίας πόλωσης, εθνικιστικού παραληρήματος, λογοκρισίας, μαζικών διώξεων, εκφοβισμού και τρόμου, ενώ η χώρα βρίσκεται σε διαρκή πια -μετά την περυσινή απόπειρα πραξικοπήματος- κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Οι δημοσκοπήσεις προδίκαζαν μέχρι και την τελευταία στιγμή εκλογικό θρίλερ, δίνοντας ισχνό προβάδισμα άλλοτε στο «ναι» κι άλλοτε στο «όχι».

Οποιο κι εάν είναι πάντως το εκλογικό αποτέλεσμα, σε αυτό που όλοι συμφωνούν είναι πως η επομένη θα βρει τη χώρα βαθύτατα διχασμένη.
Οι κρίσιμες ψήφοι


Kayhan Ozer/Presidential Press Service, Pool Photo via AP

Αμφίρροπη μέχρι το... παρά πέντε, η έκβαση του δημοψηφίσματος μοιραία θα κριθεί από σειρά παραμέτρων.

Κατ’ αρχάς από τον βαθμό συσπείρωσης της εκλογικής βάσης των δύο στρατοπέδων:

⁕ υπέρ του «ναι» είναι το ισλαμοσυντηρητικό κυβερνών AKP και τμήμα των διχασμένων εθνικιστών του MHP,

⁕ υπέρ του «όχι» η κεμαλική αξιωματική αντιπολίτευση του CHP, το υπό ποινικο-πολιτικό διωγμό φιλοκουρδικό-αριστερό HDP (τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη στη χώρα), οι διαφωνούντες του MHP και μικρές εξωκοινοβουλευτικές, κυρίως αριστερές ομάδες.

Επίσης από τους αναποφάσιστους, που στις τελευταίες σφυγμομετρήσεις έφταναν το 8%.

Την ψήφο της τουρκικής διασποράς. Και -κατά πολλούς αναλυτές- από τους αφανείς υποστηρικτές του «όχι», που φοβούνταν να πουν δημόσια την τελική απόφασή τους.

Στην τελευταία κατηγορία εκτιμάται ότι ανήκει σημαντικό τμήμα των δύο μεγαλύτερων «δεξαμενών» ψήφων: της παραδοσιακής εκλογικής βάσης του AKP και των Κούρδων.
Σημαντική αντίφαση


AP Photo / Emrah Gurel

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σημαντικές αντιφάσεις μεταξύ του πολιτικού οράματος του Ερντογάν και του κόσμου που έφερε το AKP στην εξουσία», παρατηρεί ο ερευνητής δημοσιογράφος Ρουσέν Τσακίρ, αρχισυντάκτης του διαδικτυακού Medyascope TV με έδρα την Κωνσταντινούπολη και ειδικός αναλυτής στα ισλαμικά πολιτικά κινήματα στην Τουρκία.

Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις καταγραφόταν ένα 5-9% ψηφοφόρων του AKP που δήλωναν είτε αναποφάσιστοι είτε ότι φλέρταραν με το «όχι».

Πρόκειται κυρίως για αστούς ψηφοφόρους, γράφει στο Al-Monitor o Τούρκος ακαδημαϊκός, Αλί Μπαϊράμογλου, που «αγανάκτησαν με το αυθαίρετο και εγωκεντρικό πολιτικό στιλ του Ερντογάν» (συμπεριλαμβανομένης της προεκλογικής συμμαχίας του με τους Γκρίζους Λύκους) και θεωρούν «τη συνταγματική αναθεώρηση “κόκκινη γραμμή”».


«Πατρικό» φιλί στο μέτωπο... | Kayhan Ozer/Presidential Press Service, Pool Photo via AP

Βλέποντας εν τω μεταξύ και το στρατόπεδο των (απρόσμενων, λόγω της πρωθύστερης αντίθεσής τους στο προεδρικό σύστημα) συμμάχων του στο δημοψήφισμα, αυτό των εθνικιστών του MHP να διασπάται (οι διαγραφέντες διαφωνούντες, υπό τη Μεράλ Ακσενέρ, έχουν συνταχθεί στο μέτωπο του «όχι», παίρνοντας μαζί τους τουλάχιστον το ήμισυ των κομματικών ψηφοφόρων, ήτοι ένα 6% βάσει των τελευταίων βουλευτικών εκλογών του 2015), ο Ερντογάν ενδύθηκε ξανά τον μανδύα του «εγγυητή της ειρήνης» και απευθύνθηκε στους συντηρητικούς Κούρδους ψηφοφόρους του AKP, προσπαθώντας να τους πείσει να ψηφίσουν υπέρ του «ναι».

Κατά το ινστιτούτο SAMER στο Ντιγιάρμπακιρ, στα αιματοβαμμένα νοτιοανατολικά της χώρας, το 57,4% του κουρδικού πληθυσμού ρέπει προς το «όχι», έναντι 25,1% που ρέπει προς το «ναι», με ένα όχι ευκαταφρόνητο πάντως ποσοστό αναποφάσιστων, τόσο στις τάξεις των ψηφοφόρων του AKP όσο και του HDP.


AP Photo/Emrah Gurel

Η απόρριψη της συνταγματικής αναθεώρησης θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο, κατά τους μεν, για ειρήνευση, κατά τους δε για περαιτέρω αιματοχυσία.

«Κυκλοφορούν εν τω μεταξύ φήμες ότι κάποιου είδους μυστική συμφωνία βρίσκεται ακόμη υπό διαπραγμάτευση ανάμεσά στο AKP και το Ιμραλί, όπου βρίσκεται φυλακισμένος ο Οτσαλάν», έγραφε τις προάλλες ο αρθρογράφος της Hürriyet, Γιουσούφ Κανλί.

Μέχρι πρότινος, το PKK «έβλεπε το προεδρικό σύστημα ως έναν μηχανισμό που θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε ομοσπονδοποίηση» υποστήριζε, εν μέσω τεκτονικών γεωπολιτικών εξελίξεων στις υπό κουρδικό έλεγχο περιοχές στον Βορρά της Συρίας και του Ιράκ, στα νότια της Τουρκίας.

«Τώρα, η τρομοκρατική συμμορία εκδίδει ανακοινώσεις καταδικάζοντας τις υπέρμετρες φιλοδοξίες Ερντογάν και υποσχόμενη καταψήφιση των “δικτατορικών σχεδίων”».

Πιθανό μικρό «σωσίβιο» για την ευόδωση των ηγεμονικών μεθοδεύσεων του Ερντογάν μπορεί συμπληρωματικά να αποτελέσει η ψήφος της τουρκικής διασποράς, που αντιστοιχεί στο 6% επί του συνόλου του εκλογικού σώματος και την οποία η Αγκυρα προσπάθησε αγωνιωδώς να κινητοποιήσει, μέσα από την εσκεμμένη προεκλογική ένταση με τη «ναζιστική» -όπως πολλάκις την αποκάλεσε- Ευρώπη.

Η ψηφοφορία στο εξωτερικό ολοκληρώθηκε στις 9 Απριλίου. Τα αποτελέσματά της θα γνωστοποιηθούν μαζί με το τελικό, την Κυριακή.

Σε ένα αμφιλεγόμενο exit poll, η (φίλα προκείμενη στον Ερντογάν) εταιρεία δημοσκοπήσεων Mak Danismanlik υποστηρίζει ότι στις επιστολικές ψήφους το «ναι» φτάνει το 62%, με μοναδική υπεροχή του «όχι» στις -φιλόξενες για τον Φετουλάχ Γκιουλέν- ΗΠΑ.

Εκτίμηση που, ακόμη κι εάν ευσταθεί, θα αποκτήσει ειδικό βάρος μόνο σε περίπτωση χαμηλής προσέλευσης στις κάλπες εντός Τουρκίας.
Φόβοι για νοθεία


«ΟΧΙ για το Μέλλον μου» γράφει το πανό που έχει αναρτηθεί στην Κωνσταντινούπολη για το δημοψήφισμα | AP Photo/Emrah Gurel

Στο μεσοδιάστημα, κυρίως στα νοτιοανατολικά της χώρας, «οι φόβοι για νοθεία και κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι πιο βάσιμοι όσο ποτέ, ενισχυμένοι από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης», γράφει στο Al-Monitor ο Τούρκος δημοσιογράφος Μαχμούτ Μποζαρσλάν, ανταποκριτής του γαλλικού πρακτορείου και του «Voice of America», με έδρα το Ντιγιάρμπακιρ.

Υπάρχουν ήδη απτά δείγματα, αναφέρει. Η «χωρίς αιτιολογία» απόρριψη 151 εκλογικών αντιπροσώπων του HDP μόνο στην πόλη Χακάρι.

Οι καταγγελίες για «διορισμό πολλών μελών φιλοκυβερνητικών συνδικάτων ως επικεφαλής εφορευτικών επιτροπών».

«Ο εκτοπισμός χιλιάδων Κούρδων εξαιτίας της περυσινής καταστολής» και η συνακόλουθη αλλοίωση της πολιτικής δημογραφίας τους, «που μένει τώρα να φανεί πώς θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα».

«Η μεγαλύτερη ανησυχία μου», εκμυστηρεύεται στον Μποζαρσλάν ένας καταστηματάρχης στο Ντιγιάρμπακιρ, ονόματι Αμπντουλκερίμ Ακούς, «είναι μήπως η κυβέρνηση ακυρώσει την ψηφοφορία, εάν δει ότι επικρατεί το “όχι”»...
Τα σενάρια για την επόμενη μέρα


Kayhan Ozer/Presidential Press Service, Pool Photo via AP

Το μόνο σίγουρο είναι ότι, μετά το κλείσιμο της κάλπης, ο Ταγίπ Ερντογάν θα παραμένει πρόεδρος της Τουρκίας.

Το ερώτημα είναι εάν θα έχει καταφέρει ή όχι να κατοχυρώσει και επίσημα τις εξουσίες ενός απολυταρχικού ηγεμόνα, και κυρίως με ποιο εύρος νίκης ή ήττας, από το οποίο θα εξαρτηθεί εν πολλοίς το εάν θα συνεχίσει να καίει «γέφυρες», εντός κι εκτός της χώρας.

Ανεξαρτήτως πάντως του αποτελέσματος στο δημοψήφισμα, ολοένα και περισσότεροι αναλυτές και επενδυτές μιλούν για το ορατό πια ενδεχόμενο προκήρυξης πρόωρων εκλογών στη χώρα -ακόμη και στην περίπτωση επικράτησης του «ναι».

Ο φιλοκυβερνητικός αρθρογράφος της Hürriyet, Αμπντουλκαντίρ Σελβί, τις τοποθετεί χρονικά το αργότερο έως τα τέλη του έτους.

Εφόσον από την κάλπη του δημοψηφίσματος βγει νικητής το «ναι», τυχόν νέες εκλογές -εν προκειμένω διπλές, για πρόεδρο και Βουλή, όπως προβλέπει η συνταγματική αναθεώρηση- θα έχουν στόχο ο Ερντογάν να αναλάβει πολύ νωρίτερα από το προβλεπόμενο (τέλη 2019) τις νέες του υπερεξουσίες, ποντάροντας παράλληλα σε περαιτέρω ενίσχυση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας του AKP -την ηγεσία του οποίου θα έχει αναλάβει πια και επίσημα- απέναντι σε μια κατακερματισμένη, ετερόκλητη αντιπολίτευση.

Για να ξαναστηθούν ωστόσο κάλπες, θα πρέπει να μεσολαβήσει τουλάχιστον ένα εξάμηνο, προκειμένου οι συνταγματικές αλλαγές να ενσωματωθούν στη νομοθεσία.

Εάν αντίθετα στο δημοψήφισμα της Κυριακής επικρατήσει το «όχι», η προκήρυξη πρόωρων, μόνο βουλευτικών εν προκειμένω, εκλογών θα αποτελέσει καίριο τακτικό ελιγμό ενός ηττημένου Ερντογάν, ο οποίος -έχοντας ήδη σε καταστολή την κεμαλική «ραχοκοκαλιά» του στρατεύματος- πλέον θα στοχεύει:

α) σε αποτροπή των εδώ και καιρό κυοφορούμενων σεναρίων διάσπασης των μετριοπαθών από το AKP (που ενισχύθηκαν με την απουσία των Αμπντουλάχ Γκιουλ και Αχμέτ Νταβούτογλου από την τελευταία προεκλογική εκστρατεία),

β) σε επαναφορά του κοινοβουλευτικού δικομματισμού AKP-CHP (με το δεύτερο αποδυναμωμένο), δεδομένου ότι το μισό HDP βρίσκεται ήδη στη φυλακή -συμπεριλαμβανομένου του ηγετικού διδύμου του- με κατηγορίες περί «τρομοκρατίας», ενώ το διασπασμένο MHP δύσκολα θα καταφέρει να ξεπεράσει το εκλογικό πλαφόν του 10%, το οποίο για... ευνόητους λόγους δεν αλλάζει,

γ) στο να ξαναφέρει τη συνταγματική αναθεώρηση στη Βουλή για έγκριση, υπό την προϋπόθεση (και το ρίσκο) ότι θα έχει εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3.

Σε περίπτωση που οι εκτιμήσεις για νέες εκλογές επιβεβαιωθούν, είτε στο πρώτο είτε στο δεύτερο σενάριο, η πόλωση θεωρείται βέβαιο ότι θα κλιμακωθεί, εντός κι εκτός συνόρων, καθώς ο Ερντογάν θα συνεχίσει το πολιτικό αφήγημα περί ανάγκης για μία ισχυρή διακυβέρνηση στην Τουρκία, απέναντι στους εξωτερικούς και εσωτερικούς «εχθρούς», που επιβουλεύονται την ενότητα -ακόμη και την εδαφική- της χώρας (π.χ. Κούρδοι της Συρίας), και στην απειλή της τρομοκρατίας (PKK, γκιουλενιστές, «Ισλαμικό κράτος»), αλλά και περί ανάγκης μεταρρυθμίσεων στην κλυδωνιζόμενη τουρκική οικονομία.

efsyn.

Συγκλονιστικό βίντεο με αλήθειες που σπάνε κόκαλα – Ιερέας τα «ψαλλε» σε βουλευτές για το Άγιο Φως: «Είναι άθεοι είναι κλέφτες, είναι απατεώνες, δεν έχουν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους, τα ρεμάλια»

Ο επονομαζόμενος και «παππάς των φτωχών», Χρήστος Σιάνας, τα «’ψαλλε» σε βουλευτές και

Ιωάννινα: Έψαλλαν τα κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής – Το συγκινητικό μοιρολόι της Παναγίας (βίντεο)

Πρόκειται για ένα μοιρολόι που περιγράφει λεπτομερώς όλα όσα συνέβησαν κατά τη διαδικασία της Ταφής του Θεανθρώπου .

Η VERO pizza ΣΑΣ ΕΥΧΕΤΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ

Δημοσκοπικά χαμόγελα για την Μέρκελ

Το Πάσχα επιφύλαξε μια ευχάριστη έκπληξη για την Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, αφού, πέντε μήνες πριν τις

ΧΑΛΚΙΝΑ ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΧΩΡΙΣ ΗΘΟΣ

Xατζηαναγνώστου Γιώργος

Ανιχνευτικές κινήσεις γεωπολιτικών επιδιώξεων και επίδειξης δύναμης θυμίζει ο βομβαρδισμός του Αφγανιστάν με UB-43 από τις ΗΠΑ.

NASA: Ενδείξεις ύπαρξης εξωγήινης ζωής σε δορυφόρο του Κρόνου

Η NASA ανακάλυψε ενδείξεις υδροθερμικής δραστηριότητας στον ωκεανό του δορυφόρου Εγκέλαδου του Κρόνου, πράγμα που αυξάνει τις πιθανότητες εύρεσης υποθαλάσσιας ζωής Αναλυτικά όλα όσα ανακοίνωσε

Το σκάφος Cassini της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) ανίχνευσε μοριακό υδρογόνο στο δορυφόρο Εγκέλαδο του Κρόνου. Το υδρογόνο αυτό κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από υδροθερμική δραστηριότητα στο βυθό του τεράστιου υδάτινου ωκεανού, ο οποίος εκτιμάται ότι υπάρχει κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου.

Με δεδομένο ότι η αντίστοιχη υδροθερμική δραστηριότητα στους βυθούς της Γης έχει τροφοδοτήσει την ύπαρξη υποθαλάσσιων μικροοργανισμών εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια (χωρίς μάλιστα να αποκλείεται ότι εκεί ακριβώς πρωτοεμφανίσθηκε η ζωή στον πλανήτη μας), οι επιστήμονες δεν αποκλείουν πως κάτι ανάλογο μπορεί να έχει συμβεί στον Εγκέλαδο.

Αν και προς το παρόν όλα αυτά είναι εκτιμήσεις, η NASA θεώρησε αρκετά σημαντική την ανακάλυψη, ώστε να διοργανώσει συνέντευξη Τύπου για να την προβάλει και να αναδείξει τη σημασία της ενόψει και των μελλοντικών διαστημικών αποστολών της.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Χάντερ Γουέιτ του Νοτιοδυτικού Ερευνητικού Ινστιτούτου του Τέξας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science» και την ανάλογη ανακοίνωση στη συνέντευξη της NASA, δήλωσαν ότι είναι πιθανό -αν και δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία- πως, με τη βοήθεια της υδροθερμικής δραστηριότητας, στο βυθό του Εγκέλαδου παράγεται μεθάνιο από μικροοργανισμούς.

Ο Εγκέλαδος είναι ένας μεσαίου μεγέθους δορυφόρος με διάμετρο 504 χιλιομέτρων. Κάτω από ένα επιφανειακό στρώμα πάγου πάχους δύο έως 60 χιλιομέτρων, εκτιμάται ότι υπάρχει ένας τεράστιος παγκόσμιος ωκεανός. Από ρωγμές στην επιφάνεια του δορυφόρου ξεπηδάνε εντυπωσιακοί πίδακες αερίων και σωματιδίων πάγου, που εκτινάσσονται σε ύψος δεκάδων χιλιομέτρων στο διάστημα.

Το Cassini, στην κοντινότερη προσέγγισή του στον Εγκέλαδο στο τέλος του 2015, όταν έφθασε σε απόσταση μόνο 49 χιλιομέτρων από την επιφάνειά του νότιου πόλου, διέσχισε έναν τέτοιο πίδακα και με το όργανό του -ένα φασματόμετρο μάζας- ανίχνευσε μοριακό υδρογόνο. Οι αναλύσεις έδειξαν ότι το μοριακό υδρογόνο πιθανότατα παράγεται από τις υδροθερμικές αντιδράσεις που συμβαίνουν μεταξύ του υπόγειου νερού και των καυτών πετρωμάτων του βυθού, κάτι παρόμοιο δηλαδή με αυτό που συμβαίνει στις υδροθερμικές «καμινάδες» των βυθών της Γης.

Εκτός από το μεθάνιο που βρέθηκε σε αναλογία έως 1,4% του συνολικού όγκου του πίδακα, ανιχνεύθηκε διοξείδιο του άνθρακα σε αναλογία έως 0,8%. Και τα δύο αυτά χημικά στοιχεία είναι ζωτικά για τη διαδικασία της μεθανογένεσης, δηλαδή της δημιουργίας μεθανίου από μεθανογόνα βακτήρια.

Στον πλανήτη μας, ορισμένοι θερμόφιλοι μεθανογόνοι μικροοργανισμοί που ζουν δίπλα στις καυτές υδροθερμικές πηγές στα σκοτεινά βάθη των θαλασσών, δεν μπορούν να δεχθούν ηλιακή ενέργεια, ούτε να φωτοσυνθέσουν. Αξιοποιούν όμως τη χημική ενέργεια από τα έγκατα της Γης και έχουν αναπτύξει έναν ιδιαίτερο ενεργειακό «μεταβολισμό»: χρησιμοποιούν το μοριακό υδρογόνο και το διοξείδιο του άνθρακα για να παράγουν μεθάνιο.

Όπως ανέφεραν οι επιστήμονες, «η παρουσία μοριακού υδρογόνου στον πίδακα του Εγκέλαδου μπορεί να υποδηλώνει την ύπαρξη θερμοκρασιών και πηγών χημικής ενέργειας, που είναι αναγκαίες για να υπάρξουν συνθήκες κατάλληλες για ζωή στο εσωτερικό του δορυφόρου».

Τόνισαν ότι εάν λαμβάνει χώρα η διαδικασία της μεθανογένεσης στο βυθό του Εγκέλαδου, τότε αυξάνεται η πιθανότητα αυτό το μεθάνιο να έχει βιολογική προέλευση. Όμως προσέθεσαν ότι, προς το παρόν, δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος ότι όντως κάτι τέτοιο συμβαίνει.

Οι εξωπλανήτες και οι δορυφόροι με μεγάλους επιφανειακούς ή υπόγειους ωκεανούς θεωρούνται από τους αστροβιολόγους οι κατ’ εξοχήν στόχοι για την ανακάλυψη μορφών ζωής. Στο ηλιακό μας σύστημα, εκτός από τον Εγκέλαδο, σε αυτή την ομάδα ανήκει επίσης ο δορυφόρος Ευρώπη του Δία.

Για να αναπτυχθεί ζωή -γήινη ή εξωγήινη- πρέπει, εκτός από νερό, να υπάρχει κάποια πηγή ενέργειας (ηλιακή ή χημική), καθώς και ορισμένα βασικά χημικά συστατικά (άνθρακας, υδρογόνο, άζωτο κ.ά.). Οι επιστήμονες εικάζουν ότι, χάρη στην υδροθερμική δραστηριότητα, στο βυθό του άκρως αλκαλικού ωκεανού του Εγκέλαδου (με εκτιμώμενο pH 9 έως 11) υπάρχει η αναγκαία χημική ενέργεια για να υποστηρίξει την ανάπτυξη ζωής.

Αλλά αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί από τις μελλοντικές διαστημικές αποστολές που σχεδιάζουν τόσο η NASA όσο και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), με στόχο να πραγματοποιήσουν τις πρώτες εξερευνήσεις εξωγήινων ωκεανών.




Πηγή

Αποχώρηση βόμβα: «Θα επιστρέψω στη ΝΔ όταν τελειώσει η κατάληψη Μητσοτάκη» [video]

Ποιος αποχώρησε από τη ΝΔ μετά τις δηλώσεις φωτιά της Ντόρας Μπακογιάννη;

Με μια ανακοίνωση γεμάτη αιχμές σχολίασε ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ταξί, Θύμιος Λυμπερόπουλος, τις δηλώσεις της Ντόρας Μπακογιάννη στον τηλεοπτικό σταθμό «Blue Sky», αναφορικά με το τι «πρέπει» να κάνουν οι ιδιοκτήτες ταξί σχετικά με την Uber.

«Δεν μπορείς να σταματήσεις τις εξελίξεις. Είσαι υποχρεωμένος να προσαρμοστείς στην πραγματικότητα», δήλωσε η κ. Μπακογιάννη, προκαλώντας την «έκρηξη» του Θύμιου Λυμπερόπουλου, ο οποίος σε ανακοίνωσή του στην ιστοσελίδα της ομοσπονδίας έκανε λόγο για «κατάληψη» της ΝΔ «από νεοφιλελεύθερη ηγεσία, μπολιασμένη με παγκοσμιοποιημένο ιό».

Παράλληλα, ο κ. Λυμπερόπουλος δεν άφησε αναπάντητη άλλη αναφορά της κ. Μπακογιάννη, σύμφωνα με την οποία η αποχώρησή του από τη ΝΔ συνδέεται με πολιτικές του φιλοδοξίες.

«Θα στενοχωρήσω την κα Μπακογιάννη, αφού δεν προέρχομαι από πολιτικό τζάκι που η αποκατάσταση των μελών του είναι αυτοσκοπός. Ως εκ τούτου, ούτε πολιτικές φιλοδοξίες έχω, ούτε πολιτική στέγη ψάχνω, ούτε βουλευτής θέλω να γίνω», σχολίασε ο κ. Λυμπερόπουλος συμπληρώνοντας πως θα επιστρέψει στη ΝΔ, μόνο όταν τελειώσει η κατάληψη.

Οι επίμαχες δηλώσεις της Ντόρας Μπακογιάννη:



Αναλυτικά η ανακοίνωση-απάντηση του Θύμιου Λυμπερόπουλου:

«Η Ντόρα Μπακογιάννη επανέλαβε για ακόμη μια φορά ότι το ταξί πρέπει να προσαρμοστεί με την πραγματικότητα (uber) και ότι είναι πρόθυμη να μιλήσει με τους ταξιτζήδες για να εκσυγχρονίσουν τις υπηρεσίες τους και να διατηρήσουν (εδώ γελάμε) τη δουλειά τους.

Υποστήριξε δε, ότι οι αντιδράσεις των ταξιτζήδων έχουν σχέση με τις πολιτικές φιλοδοξίες του Θύμιου Λυμπερόπουλου. Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ταξί σχολιάζοντας τη νέα δημόσια τοποθέτηση της κας Μπακογιάννη για τον κλάδο των ταξί δήλωσε:

Είναι αλήθεια ότι απομακρύνθηκα συνειδητά από τη Νέα Δημοκρατία. Το κόμμα τελεί υπό –προσωρινή ελπίζω- κατάληψη από νεοφιλελεύθερη ηγεσία, μπολιασμένη με παγκοσμιοποιημένο ιο, για τον οποίο ο δικός μου οργανισμός και εκατομμυρίων άλλων(από τους 3.359.058 ψηφοφόρους της Ν.Δ το 2004) δεν έχει αντισώματα.

Θα στενοχωρήσω την κα Μπακογιάννη, αφού δεν προέρχομαι από πολιτικό τζάκι που η αποκατάσταση των μελών του είναι αυτοσκοπός. Ως εκ τούτου, ούτε πολιτικές φιλοδοξίες έχω, ούτε πολιτική στέγη ψάχνω, ούτε βουλευτής θέλω να γίνω.


Εκφράζω μόνο τις αγωνίες, την αγανάκτηση, την οργή και την πικρία των συναδέλφων μου για τον τρόπο που η σημερινή ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, υπονομεύει τη δουλειά τους και το μέλλον τους.

Παραμένω πιστός οπαδός του ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού και της Νέας Δημοκρατίας του Κώστα Καραμανλή και του Προκόπη Παυλόπουλου. Από αυτή τη Νέα Δημοκρατία δεν έφυγα ποτέ. Και σε αυτήν θα επιστρέψω με μεγάλη χαρά, όταν τελειώσει η κατάληψη».



fimes.gr

Ποιες οι αλλαγές φωτιά στον στρατό: Τέλος βύσματα και «καμπάνες» για τους…

Ποιες αλλαγές ετοιμάζονται στον στρατό;

Αλλαγές στο στρατό ετοιμάζει η κυβέρνηση, με την «Ωφέλιμη θητεία», όπως θα ορίζεται στο εξής ο χρόνος του κάθε στρατευμένου.

Αναφερόμενος στο σχέδιο, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής ‘Άμυνας, Δημήτρης Βίτσας σχολίασε «Ωφέλιμη για την πατρίδα, την κοινωνία αλλά και ατομικά για τον στρατευμένο.

Ο στόχος μας είναι να υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο και υπό αυτή την έννοια να εκτελεί το καθήκον του στην πατρίδα και συγχρόνως να διευκολύνεται και να αποκτά επιπλέον εφόδια για τη μετά τη θητεία ζωή του».

«Η κοινωνική θητεία, να μην έχει εντός της, διαδικασίες που μπορούν να θεωρηθούν τιμωρητικές. Να διευκολύνονται, όσον αφορά τις αναβολές, άνθρωποι που ανοίγουν σπουδαία επιστημονική καριέρα στο εξωτερικό, να λύνονται διαχρονικά ζητήματα που αφορούν στην ανυποταξία και που τελικά στοιχίζουν, λόγω γραφειοκρατίας, και στις Ένοπλες Δυνάμεις και στην κοινωνία.

Η διαφάνεια και οι κανόνες ήδη συμβάλλουν να χτυπηθεί το ρουσφέτι και το βύσμα αλλά υπάρχει ακόμη δρόμος», ανέφερε χαρακτηριστικά με δηλώσεις του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ειδήσεων, ο κ. Βίτσας.

Ο αναπληρωτής υπουργός τόνισε επίσης τη σπουδαιότητα του να γνωρίζει ο στρατευμένος που θα υπηρετήσει πριν καταταχθεί και η υπηρεσία να λαμβάνει υπόψιν, τις ήδη αποκτηθείσες δεξιότητες αλλά και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, ατομικές και οικογενειακές, για την τοποθέτησή του.

«Κύριο βάρος, όμως, δίνουμε στην πολλαπλή αξιολόγηση της θητείας. Ήδη δεκάδες στρατευμένοι γιατροί, κάνουν το αγροτικό τους σε απομακρυσμένες περιοχές και ακριτικά νησιά και αμείβονται επιπλέον από το υπουργείο Υγείας.

Ήδη δεκάδες νομικοί υπηρετούν τη θητεία τους σε νομικά γραφεία των Ενόπλων Δυνάμεων και εγγράφουν τον χρόνο στην άσκηση τους. Διερευνούμε τη δυνατότητα έγγραφης εμπειρίας και μοριοδότησης για τους μηχανικούς αλλά και άλλους επιστήμονες», τονίζει.

Στις νέες πρωτοβουλίες εντάσσονται, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά «και ρυθμίσεις που προωθούμε, για μείωση του ηλικιακού ορίου εξαγοράς του υπολοίπου των στρατιωτικών υποχρεώσεων από το 35 έτος που είναι σήμερα στο 33 έτος, εφόσον καταταγούν και προηγουμένως εκπληρώσουν ένοπλη στρατιωτική υποχρέωση 20 ημερών.

Επίσης, προωθούμε χορήγηση αναβολής κατάταξης ενός έτους σε όσους αποκτούν την ελληνική Ιθαγένεια, καθώς και ειδικές ρυθμίσεις για τους ομογενείς».

fimes

Άρτα: Προσκόμιση δικαιολογητικών για την επιχορήγηση Πολιτιστικών και Αθλητικών Συλλόγων για το 2017 από το Δήμο Αρταίων

Ο Δήμος Αρταίων καλεί τους Πολιτιστικούς και Αθλητικούς Συλλόγους που έχουν την έδρα τους εντός του Δήμου να υποβάλουν αίτηση επιχορήγησης για το οικονομικό έτος 2017. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις τις οποίες θα διοργανώσει ο Δήμος Αρταίων, όπως για παράδειγμα:

Εκδηλώσεις κατά την περίοδο των Αποκρεών (Συμμετοχή στην Καρναβαλική παρέλαση, Κούλουμα κτλ), για την Απελευθέρωση της Άρτας, κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, για την αναβίωση τοπικών παραδοσιακών εθίμων, εκδηλώσεις που αναδεικνύουν και προάγουν τον πολιτισμό της περιοχής, ενώ για τους αθλητικούς συλλόγους απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συμμετοχή τους σε αθλητικές εκδηλώσεις τις οποίες θα διοργανώσει ο Δήμος Αρταίων.

Μέχρι και τις 28 Απριλίου 2017 θα πρέπει να έχουν υποβληθεί στο πρωτόκολλο του Δήμου τα ακόλουθα δικαιολογητικά:

Αίτηση του συλλόγου προς το Δημοτικό Συμβούλιο με την οποία να προσδιορίζονται με σαφήνεια οι συγκεκριμένες εκδηλώσεις και η ημερομηνία πραγματοποίησης αυτών (μεταγενέστερες της απόφασης επιχορήγησης) για τις οποίες αιτούνται επιχορήγηση.


Στην αίτηση να αναγράφεται οπωσδήποτε τηλέφωνο επικοινωνίας και ένα e-mail ενώ προαιρετικά θα μπορούσε να γίνει μία αναφορά στο έτος ίδρυσης του Συλλόγου, στον αριθμό των μελών, συμμετοχές διακρίσεις.

Αναλυτικός προϋπολογισμός των εκδηλώσεων. Απαιτείται σχετική απόφαση έγκρισης από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου.

Προϋπολογισμός της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας του συλλόγου για το τρέχον έτος. (άρθρο 7 παρ.2 του ΒΔ 17.5/15.6.1959, άρθρο 41 του Ν.4129/2013). Απαιτείται σχετική απόφαση έγκρισης από Διοικητικό Συμβούλιο. Οι προϋπολογισμοί θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι δηλ. το ποσό των εσόδων να είναι ίσο με αυτό των εξόδων.

Απολογισμός του προηγούμενου έτους της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας του συλλόγου. Απαιτείται σχετική απόφαση έγκρισης από το Διοικητικό Συμβούλιο.

Ξεχωριστός απολογισμός της επιχορήγησης ή χρηματοδότησης που έλαβε και είναι μικρότερη του 100% των συνολικών χρηματικών ποσών που διαχειρίσθηκε. (άρθρο 41 παρ.3 και 6 του Ν.4129/2013). Απαιτείται σχετική απόφαση έγκρισης από το Διοικητικό Συμβούλιο.

Το διαβιβαστικό με το αποδεικτικό ότι έχουν υποβληθεί και παραληφθεί από την Περιφερειακή Ενότητα Άρτας (Πλατεία Εθνικής Αντίστασης) και την Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Περιφ. Οδό & Δημητρίου) , φορείς από τους οποίους εποπτεύεται (άρθρο 186 περ. ΙΙ υποπερ. Ζ’ αριθ. 14 του ν. 3852/20010 (ΦΕΚ Α’): α)Ο απολογισμός της συνολικής οικονομικής του δραστηριότητας κατά το προηγούμενο έτος β) Ο απολογισμός της επιχορήγησης που έλαβε το προηγούμενο έτος από φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (Δήμο, Περιφέρεια, Υπουργείο κ.α), γ) Ο Προϋπολογισμός τρέχοντος έτους.

Το καταστατικό με βεβαίωση του Γραμματέα του Πρωτοδικείου ότι έχει εγγραφεί (καταχωρηθεί) στο βιβλίο Σωματείων και τυχόν μεταβολές αυτού.

Το έντυπο της αναφοράς δαπανών του 2016 από το Μητρώο Επιχορηγούμενων Φορέων με ημερομηνία έως 28/02/2017, για όσους συλλόγους και σωματεία έλαβαν ετήσιο ποσό συνολικών επιχορηγήσεων κατά το προηγούμενο έτος από φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (Δήμο, Περιφέρεια, Υπουργείο κ.α) πάνω από τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ.

Μετά την λήψη απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου σχετικά με την επιχορήγηση των Αθλητικών Σωματείων και Πολιτιστικών Συλλόγων του Δήμου απαιτείται η προσκόμιση των παρακάτω δικαιολογητικών:

1.Γραμμάτιο είσπραξης


3.Πρακτικό Διοικητικού Συμβουλίου για την αποδοχή του ποσού της επιχορήγησης και την εξουσιοδότηση μέλους για την είσπραξη της επιχορήγησης.

4.Aριθμός λογαριασμού Τράπεζας στο όνομα του Συλλόγου.
Όσοι σύλλογοι έχουν ήδη υποβάλλει αίτηση παρακαλούνται να επανέλθουν με τα συμπληρωματικά δικαιολογητικά. Τηλέφωνα επικοινωνίας: 26813 62107 & 26813 62115


arta.gr

ΓΙΑΝΝΕΝΑ:Πληθος πιστών,στον επιτάφιο της εκκλησίας της Περιβλέπτου Εδώ δίδαξε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, στις 4 Αυγούστου του 1770

Η εκκλησία της Περιβλέπτου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου είναι κτισμένη σε χαμηλό λόφο στη νότια είσοδο της πόλης. Αρχικά υπήρξε καθολικό μονής, την οποία ίδρυσε ο Επιφάνιος Ηγούμενος το 1647.Ο Επιφάνιος Ηγούμενος (1568-1648) γεννήθηκε στα Γιάννενα, αλλά έζησε κυρίως στη Βενετία, όπου διατηρούσε μαζί με τον αδελφό του εμπορική επιχείρηση. Παρόλο που ήταν ολιγογράμματος μερίμνησε για την έκδοση βιβλίων με δικά του έξοδα. Μέσα στα Γιάννενα εκτός από την Περίβλεπτο ίδρυσε και την...
Επιφάνειο Σχολή. Από επιγραφή, δίπλα στη νότια θύρα της κοιμητητριακής σήμερα, εκκλησίας της Περιβλέπτου πληροφορούμαστε ότι εδώ δίδαξε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, στις 4 Αυγούστου του 1770. Ο ναός της Περιβλέπτου, έχει κτισθεί στον τύπο της τρίκλιτης θολωτής βασιλικής. Το κεντρικό κλίτος καλύπτεται με τρούλους, ενώ τα πλάγια με χαμηλωμένους τρούλους (φουρνικά). Οι τοιχογραφίες της αψίδας του ιερού έγιναν το 1842 από τους Γιαννιώτες ζωγράφους Θεοδόσιο και τον γιό τουΚωνσταντίνο, όπως αναγράφεται στο διακοσμητικό ελλειψοειδές διάχωρο που εικονίζεται στη βάση της κόγχης, κάτω από την παράσταση του Μεγάλου Αρχιερέα.

epirusgate

Documento: Δίωξη για κακούργημα στον Μιχάλη Σάλλα …

Αποκλειστικό δημοσίευμα με τον τίτλο ” Η μεγάλη κομπίνα”, της εφημερίδας Documento που κυκοφορεί το Μεγάλο Σάββατο, φέρει να ασκείται δίωξη για κακούργημα στον πρώην ισχυρό άνδρα της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα. Όπως ..προαναγγέλλει η εφημερίδα, εταιρίες του γνωστού τραπεζίτη έπαιρναν ακίνητα με δάνεια της Τράπεζας Πειραιώς, την περίοδο που ο ιδιος ήταν πρόεδρός της και τα μεταπωλούσαν στην Τράπεζα.

fonaklas

Το αφεντικό τρελάθηκε – Ο Άδωνις πουλάει παραλίες, νησιά, λιμάνια, τα πάντα… (video)

Το αφεντικό τρελάθηκε και ξεπουλάει ό,τι τραβάει η ψυχή σας: Παραλίες, νησιά, λιμάνια, τρένα, τα πάντα! Σπεύσατε!

Στον ρόλο του «αφεντικού» ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος παρευρισκόμενος στον τηλεοπτικό σταθμό «KONTRA», έδωσε ένα παράδειγμα για το πώς αντιλαμβάνονται στην Πειραιώς τις ιδιωτικοποιήσεις: Με λίγα λόγια, όλα στο «σφυρί».

«Τι άλλο να πουλήσουμε;», ρώτησε ο δημοσιογράφος και παρουσιαστής της εκπομπής, Αιμίλιος Λιάτσος, με τον Άδωνη Γεωργιάδη να απαντά ως «σωστός τηλεπωλητής» και με αφοπλιστικό τρόπο:

«Μα είστε με τα καλά σας; Παραλίες, νησιά, λιμάνια, τρένα, τα πάντα! Όταν έχεις ιδιωτική οικονομία προχωράει το χρήμα», σημείωσε χαρακτηριστικά, δείχνοντας παράλληλα τις άγριες διαθέσεις της κόμματος του σε περίπτωση ανάληψης της εξουσίας.

Δείτε το επίμαχο απόσπασμα: ΕΔΩ

πηγη