Μία όμορφη και γεμάτη αίσθηση άφησε το Σάββατο το βράδυ η προβολή του ντοκιμαντέρ «Ρωμανιώτες» στο κατάμεστο Πνευματικό Κέντρο σε μία εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δήμος και η Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων.
Μία άρτια δουλειά, μία ποιοτική ταινία που μπορεί να σταθεί οπουδήποτε στον κόσμο, καλαίσθητη και ουσιαστική ταυτόχρονα, καταγράφει την ιστορία της Ρωμανιώτικης Κοινότητας των Ιωαννίνων όπως ονομάζουμε τη γιαννιωτοεβραϊκή κοινότητα.
Μία κοινότητα που έχει ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία, όπως η ελληνοφωνία ή το θρησκευτικό τυπικό, που τη διακρίνουν μαζί με άλλες κοινότητες στον ελλαδικό και όχι μόνο χώρο, από τις μεγάλες και πιο γνωστές κοινότητες όπως οι Σεφαραδίτες ή οι Ασκενάζι.
Μετά από προσπάθειες πολλών χρόνων σε όλα τα επίπεδα, αυτή η ταινία ολοκληρώνει έναν κύκλο που ανέδειξε τα Γιάννενα ως μία κατεξοχήν ευρωπαϊκή, πολυπολιτισμική πόλη με διακριτικό στίγμα που χάνεται μέσα στο χρόνο και αξίζει να την ανακαλύψει κανείς.
Οι «Ρωμανιώτες» δεν είναι η ιστορία μόνο των Γιαννιωτοεβραίων, αλλά όλων των Γιαννιωτών κι αυτό έχει τη σημασία του σε ένα παρόν που οι φανατισμοί, ο μισαλλόδοξος λόγος, οι ρατσισμοί και οι διαχωρισμοί κάθε είδους προσπαθούν να πάρουν αέρα κανονικότητας.
Ήταν ωραίο αυτό που είπε στον χαιρετισμό του ο Ραφαήλ Μωυσής, «καταλύτης» όπως χαρακτηρίστηκε για τη δημιουργία της ταινίας, ότι ανακάλυψε τη ρωμανιώτικη εκδοχή του χάριν και σε αυτήν την προσπάθεια που έγινε στα Γιάννενα για την ανάδειξη και διατήρηση του χαρακτήρα της εβραϊκής κοινότητας της πόλης.
Και μόνο η Συναγωγή που ανοίγει σε μεγάλες γιορτές όπως το Γιομ Κιπούρ έχει γίνει πια μία διεθνή είδηση προσελκύοντας πιστούς και μη από όλον τον κόσμο.
Δεν θα ήταν πλεονασμός να αναφέρουμε το πόσο εργάστηκε επί πολλά χρόνια ο Μωυσής Ελισάφ για να δείξει τη δυναμική που κρύβει το ιστορικό παρελθόν της πόλης και τις δυνατότητες που έχει ακόμα το παρόν της.
Με τους «Ρωμανιώτες» τα Γιάννενα μπαίνουν στον μεγάλο χάρτη του κόσμου και ανοίγουν παράθυρο σε όσους αναζητούν τον διαφοροποιημένο αλλά πάντα πλούσιο βίο των ανθρώπινων κοινοτήτων, τον βίο των ανθρώπων που παλεύουν στο κάθε μέρα τους να βρουν την ταυτότητά τους.
Ένα ίχνος αυτής της ταυτότητας άφησε και το μουσικό μέρος τους με ρωμανιώτικους ύμνους και τραγούδια από τον Σάκη Νεγρίν τη Βίκυ Κυριακίδη και τον Μάρκο Μπατίνο, που δεν είχαν ίσως την σπιρτάδα ενός σεφαραδίτικου τραγουδιού, αλλά είχαν μία λαϊκότητα και ένα ήθος που ξύπναγε σε όλους μέσα στην αίθουσα μνήμες του βίου μίας κοινότητας, μιας πόλης, ενός τόπου. Ας ευχηθούμε μία επόμενη συνάντηση με κάποια άλλη αφορμή.
Η ανησυχητική αναδίπλωση
Πριν από πολλά χρόνια, ένας φίλος που συμμετείχε στην τότε δημόσια συζήτηση, μου είχε πει ότι μετά την προσπάθεια εισαγωγής του μύθου περί των καλών ταγματασφαλιτών που αντιστάθηκαν στον κομμουνισμό το '40, θα αναλάβουν να ρίξουν τον "μύθο του Πολυτεχνείου". Το ζούμε κι αυτό.
Γιατί το Πολυτεχνείο, τους ενοχλεί στο αφήγημά τους ότι υπάρχει μία μόνο εκδοχή της δημοκρατίας αυτήν που στηρίζεται στην ελεύθερη αγορά και ελέγχεται από ελίτ "ειδικών" της εξουσίας που "δικαιούνται" να κυβερνάνε.
Με διάφορες εκδοχές, αυτήν η αναθεωρητική τάση, προσπαθεί να κάνει το ίδιο παγκόσμια και παράγει την θεωρία των δύο άκρων, την αντιμετώπιση του εθνικολαϊκισμού κλπ.
Το ότι φέτος η ελληνική ακροδεξιά δεν ασχολήθηκε με τους "ανύπαρκτους" νεκρούς του Πολυτεχνείου όπως τους έλεγε τα προηγούμενα χρόνια είναι γιατί δέχθηκε να υποχωρήσει έναντι της προώθησης της γραμμής στήριξης της "κανονικότητας", της μίας και μοναδικής εκδοχής της δημοκρατίας που εκφράζεται από τους νικητές των πρόσφατων εκλογών στην Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης.
Υπάρχουν όμως δύο "αλλά": Πρώτον η ακροδεξιά και ο εθνικισμός δεν έχουν λόγους να υποχωρούν συνεχώς, αντίθετα μπορεί να διεκδικήσει μεγαλύτερη και αυτόνομη έκφραση όπως σε όλη την Ευρώπη. Κι αυτό πρέπει να μας ανησυχεί.
Δεύτερον, οι δυνάμεις της "κανονικότητας" και των "νικητών του 1989", δεν είναι σχεδόν ποτέ αποτελεσματικοί, ίσως γιατί αυτός ο καπιταλισμός δεν μπορεί να κυβερνηθεί εξασφαλίζοντας την κοινωνική υποταγή, γι' αυτό και μέσα από αυτά τα κόμματα εξουσίας προκύπτουν τελικά οι πιο "αποτελεσματικοί" που κερδίζουν όλο και περισσότερες εκλογές, οι Τραμπ, οι θιασώτες του Brexit, οι κυβερνήτες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, ή οι Μακρόν που ψαχουλεύουν στην ακροδεξιά, για να νικήσουν… την ακροδεξιά. Κι αυτό πρέπει να μας ανησυχεί περισσότερο.
fkaramitsos@yahoo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου