...παραβιάζει το ελληνικό και διεθνές δίκαιο...
Η υπόθεση των 8 Τούρκων στρατιωτικών που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα μάς έχει βάλει σε «περιπέτειες».
Είναι κατανοητό ότι ...
πολλά από τα ερωτήματα είναι πολιτικά και διπλωματικά φορτισμένα, όπως επίσης και ότι η τουρκική πλευρά επί σκοπού θέτει τη συζήτηση με αυτούς τους όρους.
Παρ’ όλα αυτά η συζήτηση της έκδοσης ή μη (ή απομάκρυνσης με οποιονδήποτε άλλο τρόπο) των «8» είναι νομικό θέμα και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιο από τους θεσμούς της χώρας.
Επιπλέον, οποιαδήποτε αναφορά από θεσμικά όργανα της Ελληνικής Πολιτείας στους «8» που «πήραν μέρος στην απόπειρα πραξικοπήματος» παραβιάζει το τεκμήριο της αθωότητας των υπό έκδοση.
Ανεξάρτητα από το εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για να αναγνωριστούν οι «8» ως πολιτικοί πρόσφυγες, η επιστροφή τους στην Τουρκία μπορεί να γίνει με δύο τρόπους - είτε να απελαθούν είτε να εκδοθούν.
Και τα δύο σενάρια επιστροφής είναι παράνομα κατά το εσωτερικό και διεθνές δίκαιο.
Σενάριο 1: Το ενδεχόμενο έκδοσης των «8»
Ο θεσμός της έκδοσης προσώπων από μία χώρα σε μία άλλη στοχεύει στην προώθηση της διακρατικής συνεργασίας στον χώρο της ποινικής καταστολής.
Τούτο όμως τελεί υπό τον όρο ότι η χώρα έκδοσης (Ελλάδα εν προκειμένω) έχει το κυριαρχικό δικαίωμα και την υποχρέωση να διαφυλάξει την εσωτερική της δημόσια τάξη, τις διεθνείς δεσμεύσεις της και τα θεμελιώδη δικαιώματα των υπό έκδοση.
① Η έκδοση απαγορεύεται εάν πιθανολογείται ότι οι «8» θα υποστούν βασανιστήρια ή εξευτελιστική ή απάνθρωπη μεταχείριση.
Η Τουρκία, αν και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχει καταδικαστεί συστηματικά από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για κατάφωρες παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην ελευθερία από βασανιστήρια ή εξευτελιστική ή απάνθρωπη μεταχείριση.
Οι εικόνες της σύλληψης και κράτησης των κατηγορουμένων ως πραξικοπηματιών ημίγυμνων και ριγμένων σε μία στοίβα σαν ζώα συνιστούν από μόνες τους αυτοτελή παραβίαση της απαγόρευσης της εξευτελιστικής μεταχείρισης και είναι ενδεικτικές της μελλοντικής μεταχείρισής τους.
Η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει ότι οι συλληφθέντες και άλλοι κρατούμενοι μετά την απόπειρα πραξικοπήματος έχουν υποστεί βασανιστήρια.
Εάν η Ελλάδα εκδώσει τους «8» στην Τουρκία θα είναι ομοίως υπεύθυνη για τις αυτές παραβιάσεις δεδομένου ότι τους εκθέτει σε αυτό τον κίνδυνο γνωρίζοντας πως υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ότι θα υποστούν τέτοια μεταχείριση.
Η απαγόρευση των βασανιστηρίων ή εξευτελιστικής ή απάνθρωπης μεταχείρισης συνιστά θεμελιώδη κατάκτηση του παγκόσμιου νομικού πολιτισμού και είναι το μόνο ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο δεν επιδέχεται κανέναν περιορισμό, ακόμη και σε καιρό πολέμου ή κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
② Η Ελλάδα δεν πρέπει να εκδώσει τους «8» εάν υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι δεν θα λάβουν δίκαιη δίκη.
Είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι οι «8» θα λάβουν δίκαιη δίκη στην Τουρκία.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι η Τουρκία στην Υπόθεση Οτσαλάν καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για παραβίαση των δικαιωμάτων στην προσωπική ελευθερία, στη νόμιμη σύλληψη και κράτηση και στη δίκαιη δίκη.
Ο Αρειος Πάγος έχει κρίνει ότι η θέση τού υπό έκδοση προσώπου θα ήταν επιδεινωμένη λόγω, εν μέσω άλλων, των (φερόμενων) φρονημάτων του κατά τρόπο ώστε σε περίπτωση εκδόσεώς του να κινδυνεύει να υποστεί κατάφωρη προσβολή του δικαιώματός του για δίκαιη δίκη (βλ. ΑΠ 14/2010).
Η ελληνική Δικαιοσύνη πρέπει να συνεκτιμήσει σοβαρά τα εξής:
Α) τις πρόσφατες πολιτικές του προέδρου της Τουρκίας να απολύσει εν μια νυκτί 2.700 δικαστικούς λειτουργούς που εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αμεροληψία και την ανεξαρτησία της τουρκικής Δικαιοσύνης.
Β) Την επίσημη καταγγελία της Διεθνούς Αμνηστίας ότι οι συλληφθέντες έχουν περιορισμούς στην επιλογή συνηγόρου.
Γ) Την πρόθεση της Τουρκίας να δημιουργήσει ειδικό δικαστήριο για τους φερόμενους ως πραξικοπηματίες. Η Hurriyet (20.07.2016) αναφέρει ότι αυτό είναι στα άμεσα πλάνα της τουρκικής κυβέρνησης.
③ Η Ελλάδα πρέπει να αρνηθεί την έκδοση των «8» σε μία χώρα η οποία θα επαναφέρει τη θανατική ποινή.
Αν η Τουρκία αποφασίσει να επαναφέρει τη θανατική ποινή, σύμφωνα με τη θεμελιώδη αρχή της μη αναδρομικότητας του ποινικού νόμου, η θανατική ποινή δεν μπορεί να επιβληθεί για εγκλήματα τα οποία έχουν ήδη διαπραχθεί. Επίσης, η Τουρκία θα είναι σε παραβίαση του 6ου πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου - εκτός εάν αποφασίσει να το καταγγείλει. Επειδή όμως δεν είναι ξεκάθαρο σε ποιο βαθμό η Τουρκία θα σεβαστεί μέσα στους επόμενους μήνες τις αρχές του κράτους δικαίου, η Ελλάδα θα πρέπει να αρνηθεί την έκδοση.
Αν ο Αρειος Πάγος αποφασίσει ότι η έκδοση των «8» απαγορεύεται, τότε ο υπουργός Δικαιοσύνης δεσμεύεται. Αν τυχόν ο Αρειος Πάγος θεωρήσει ότι η έκδοση των «8» είναι επιτρεπτή, τότε ο υπουργός Δικαιοσύνης δύναται να μην προχωρήσει στην έκδοσή τους (να σημειωθεί ότι η πράξη έκδοσης του υπουργού ελέγχεται ακυρωτικά από το Συμβούλιο της Επικρατείας). Σε περίπτωση έκδοσης των «8» η καταδίκη της Ελλάδας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αλλά και άλλων διεθνών οργάνων είναι εξαιρετικά πιθανή.
Σενάριο 2: Το ενδεχόμενο απέλασης ή απομάκρυνσης των «8» με άλλο τρόπο
Οι «8» μπορούν να επιστραφούν στην Τουρκία με απέλαση ή με άτυπο τρόπο παράδοσης (ας μην ξεχνάμε την Υπόθεση Οτσαλάν και τον διεθνή διασυρμό της Ελλάδας απομακρύνοντας τον Οτσαλάν στην Τουρκία μέσω Κένυας).
Απέλαση ή οποιασδήποτε μορφής παράδοση των 8 στρατιωτικών στην Τουρκία αντίκειται στα δικαιώματα της ζωής, της δίκαιης δίκης και της απόλυτης απαγόρευσης των βασανιστηρίων ή εξευτελιστικής ή απάνθρωπης μεταχείρισης, όπως αναπτύχθηκαν παραπάνω.
Το Κράτος Δικαίου δεν είναι διακόπτης που τον ανοίγουμε ή τον κλείνουμε κατά πολιτική βούληση.
*λέκτωρ Διεθνούς Δικαίου - Νομική Σχολή, Πανεπιστήμιο του Κατάρ, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, ΗΠΑ
Adamantia.rachovitsa@gmail.com
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου