Το ιταλικό τραπεζικό δράμα

.από Άρης Οικονόμου



Η άνοδος των υποχρεώσεων της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας απέναντι στις υπόλοιπες του ευρωπαϊκού συστήματος διακανονισμού πληρωμών (Target 2), τεκμηριώνει τη μαζική φυγή καταθέσεων – καθώς επίσης κεφαλαίων εκ μέρους των διεθνών επενδυτών.

Άρθρο

Σύμφωνα με την έκθεση της «Banca d’ Italia», οι υποχρεώσεις της απέναντι στις υπόλοιπες (ουσιαστικά στη γερμανική) κεντρικές τράπεζες, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού συστήματος Target 2 (ανάλυση), αυξήθηκαν κατά 35 δις € μόνο εντός του Αυγούστου, φτάνοντας στα 327 δις € συνολικά (γράφημα) – γεγονός που σημαίνει ότι, έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο ρεκόρ, αφού την εποχή της κορύφωσης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους ήταν κάτω από τα 300 δις €.



Επεξήγηση γραφήματος: Υποχρεώσεις target 2 της ιταλικής κεντρικής τράπεζας

.

Περαιτέρω, η εξέλιξη αυτή αποδεικνύει πως τόσο οι καταθέτες, όσο και οι διεθνείς επενδυτές εγκαταλείπουν μαζικά την Ιταλία,κατανοώντας πως τα προβλήματα της δεν είναι μόνο τραπεζικά (κόκκινα δάνεια άνω των 360 δις €), αλλά γενικότερα – όπως έχουμε άλλωστε επισημάνει στο παρελθόν (ανάλυση).

Παράλληλα, το δημόσιο χρέος της ύψους 2,2 τρις € (επταπλάσιο του ελληνικού) μπορεί να θεωρηθεί μεν βιώσιμο, αλλά μόνο επειδή η ΕΚΤ διατηρεί τεχνητά χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού της – κάτι που είναι αδύνατον να συνεχιστεί επ’ ‘άπειρον, ειδικά μετά τη χθεσινή στάση του κ. Ντράγκι, ο οποίος φαίνεται πως έφτασε στα ανώτατα όρια ανοχής του.

Σημειώνουμε εδώ πως η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων ζημιώνει σε μεγάλο βαθμό τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες, επειδή προτιμούν την τοποθέτηση των κεφαλαίων τους σε ασφαλείς καταθέσεις – οπότε θα χρειαστεί ξανά η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης κλπ., ενώ δεν είναι απίθανο να εξωθηθούν τα ταμεία σε κερδοσκοπικές επενδύσεις, με όλους όσους κινδύνους κάτι τέτοιο συνεπάγεται.

Συνεχίζοντας, η εκτίμηση περί μαζικής φυγής κεφαλαίων ενισχύεται από το γεγονός ότι, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ιταλίας είναι θετικό (πλεονασματικό), οπότε δεν μπορεί να οφείλεται στα ελλείμματα του. Λογικά λοιπόν το πρόβλημα αφορά το τραπεζικό σύστημα, η σταθερότητα του οποίου απειλείται σε μεγάλο βαθμό από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια – οπότε οι Ιταλοί θεωρούν ότι, θα κληθούν οι ίδιοι να πληρώσουν τις ζημίες, είτε μέσω του κουρέματος των καταθέσεων τους, είτε του αντίστοιχου των τραπεζικών ομολόγων που έχουν στην ιδιοκτησία τους, είτε με την απαξίωση των μετοχών τους, όπως συνέβη στην Ελλάδα (άρθρο).

Υπενθυμίζουμε εδώ πως δεν έχουμε τίποτα εναντίον της Ευρωζώνης. Εν τούτοις, μία νομισματική ένωση, η οποία δεν διαθέτει κανενός είδους δημοσιονομικούς εξισορροπητικούς μηχανισμούς, οδηγεί νομοτελειακά στην επιδείνωση των αντιθέσεων μεταξύ των ισχυρών και των αδύναμων κρατών – με αποτέλεσμα τη διάλυση της η οποία, όσο πιο πολύ αργεί, τόσο πιο επώδυνη είναι.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, το πώς θα διατηρηθεί το κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι περισσότερο ασαφές από ποτέ – ενώ μπορεί η Ελλάδα να μετατράπηκε σε αποικία χρέους, η Ιρλανδία να το απέφυγε λόγω των ιδιαιτεροτήτων της (άρθρο), η Πορτογαλία να υποτάχθηκε αποδεχόμενη να γίνει χώρα της Lidl και η Κύπρος να διασώθηκε με το κούρεμα των καταθέσεων, κυρίως των Ρώσων, αλλά το πρόβλημα συνεχίζει να κλιμακώνεται.

Το γεγονός αυτό φαίνεται από την τραπεζική κρίση στην Ιταλία, η οποία αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου – αφού η πραγματική οικονομία της χώρας έχει πλέον καταρρεύσει (ανάλυση), ενώ δεν υπάρχουν ελπίδες αναβίωσης της, χωρίς τη βοήθεια μίας δικής της νομισματικής πολιτικής.

Μπορεί βέβαια η υπερχρέωση της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας (Monte Paschi), η οποία είναι ουσιαστικά κρατική, να οφείλεται σε μία σειρά πολιτικών σκανδάλων, στα οποία είναι αναμεμιγμένη τόσο η Goldman Sachs, όσο και ο διοικητής της ΕΚΤ (M. Draghi), από τις προηγούμενες θέσεις του ως στέλεχος της αμερικανικής τράπεζας και γενικός γραμματέας του υπουργείου οικονομικών, αλλά αυτό δεν βοηθάει σε τίποτα – αφού η Monte Paschi είναι αδύνατον να επιβιώσει χωρίς κρατική βοήθεια, την οποία όμως απαγορεύουν οι νέοι τραπεζικοί κανόνες που ισχύουν από την αρχή του 2016 (Bail in: προηγούνται οι μέτοχοι, οι ομολογιούχοι και οι καταθέτες). Εάν τώρα καταρρεύσει, τότε θα συμπαρασύρει ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της Ιταλίας – επομένως της Ευρωζώνης, με τελικό αποτέλεσμα το θάνατο του ευρώ.

Ακόμη όμως και να διασωζόταν η χρεοκοπημένη Monte Paschi, το υπόλοιπο ιταλικό χρηματοπιστωτικό σύστημα θα συνέχιζε να βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης – ενώ μπορεί να εξασφάλισε ο πρωθυπουργός της χώρας (εκβιάζοντας την καγκελάριο με την έξοδο από την Ευρωζώνη και τον διοικητή της ΕΚΤ με το σκάνδαλο της Monte Paschi), την παροχή κρατικών εγγυήσεων, αλλά ασφαλώς δεν αρκούν.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς, το ιταλικό τραπεζικό σύστημα, τα κόκκινα δάνεια του οποίου υπερβαίνουν πλέον επίσημα τα 360 δις €, χρειάζεται τουλάχιστον 565 δις € – ενώ το ποσόν αυτό θα φτάσει σύντομα στο 1 τρις €, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα και δεν χρηματοδοτηθούν από το κράτος οι τράπεζες. Λογικά λοιπόν η Ιταλία θεωρείται σήμερα το νούμερο ένα πρόβλημα της Ευρωζώνης, με το ρίσκο χρεοκοπίας τόσο της χώρας, όσο και των τραπεζών της να αυξάνεται συνεχώς (γράφημα).





Επεξήγηση γραφήματος: Ρίσκο χρεοκοπίας με κριτήριο τα CDS – τράπεζες, κράτος (μαύρο).

.

Ολοκληρώνοντας, κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, σε συνδυασμό με τοBREXIT, δύσκολα μπορεί να υποθέσει κανείς πώς θα διασωθούν η Ιταλία και η Ευρωζώνη – ενώ, ακόμη και αν τα καταφέρουν, σύντομα θα ακολουθήσουν τα επόμενα προβλήματα από την Ισπανία, από τηΓαλλία, από το Βέλγιο, από τη Deutsche Bank ή από οπουδήποτε αλλού. Πόσο μάλλον όταν οι προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη μειώνονται συνεχώς, όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί:



Επεξήγηση γραφήματος: Παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης – Με σκούρο μπλε οι προβλέψεις του Ιανουαρίου, με ανοιχτό γαλάζιο οι πρόσφατες. Πρώτη ομάδα στηλών: Παγκόσμια, αναπτυσσόμενες χώρες, ανεπτυγμένες. Δεύτερη ομάδα: Βρετανία, Η.Π.Α., Γερμανία, Ευρωζώνη, Ιαπωνία. Τρίτη ομάδα: Ινδία, Κίνα, Βραζιλία.

Ολοκληρώνοντας, η Ελλάδα αποτελεί εν προκειμένω το μικρότερο κακό – αφού ολόκληρο το δημόσιο χρέος της είναι της τάξης των 330 δις €, όταν μόνο οι ιταλικές τράπεζες χρειάζονται 565 δις €, ενώ το δημόσιο χρέος της Ιταλίας πλησιάζει τα 2,2 τρις €!

analyst.gr