Του Francis P. Sempa
Ο Αμερικανός διπλωμάτης και ιστορικός George F. Kennan χαρακτήρισε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τη «σπερματική καταστροφή» του 20ου αιώνα και έγραψε δύο μακροσκελή βιβλία για τα γεγονότα που οδήγησαν στο ξέσπασμα αυτού του πολέμου: The Decline of Bismarck’s European Order και Η Μοιραία Συμμαχία . Συμπεριέλαβε επίσης μια από τις διαλέξεις του για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στο βιβλίο του American Diplomacy .
Η ανάγνωση αυτών των έργων της ιστορίας δίνει σε κάποιον μια καλύτερη αίσθηση των βαθύτερων αιτιών αυτού του πολέμου, ο οποίος περιελάμβανε πολιτικές, αποφάσεις και γεγονότα που συνέβησαν δεκαετίες πριν από τον Ιούνιο-Αύγουστο του 1914.
Όταν άρχισε ο πόλεμος στα Βαλκάνια μετά τη δολοφονία του Αυστριακού αρχιδούκα και της συζύγου του στο Σεράγεβο στις 28 Ιουνίου 1914, λίγοι προέβλεψαν ότι η σύγκρουση θα καταλάμβανε τελικά το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και τμήματα της Ασίας, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και θα είχε ως αποτέλεσμα στην ανατροπή τεσσάρων αυτοκρατοριών (Romanov, Hohenzollern, Αψβούργων και Οθωμανών), οι θάνατοι περισσότερων από 10 εκατομμυρίων μαχητών, οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί πόλεων, η χρήση δηλητηριωδών αερίων, η διάσπαση εδαφών στη Μέση Ανατολή που θα προκαλούν συγκρούσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, τη δημιουργία επαναστατικών κοσμικών ιδεολογιών που οδήγησαν σε έναν ακόμη πιο καταστροφικό πόλεμο και σε έναν Ψυχρό Πόλεμο που ακολούθησε.
Όταν ο Kennan εξέτασε τα μεγάλα διπλωματικά και διεθνή γεγονότα στον υπόλοιπο αιώνα, παρατήρησε ότι «όλες οι γραμμές έρευνας» οδήγησαν πίσω στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σήμερα, με τους πολέμους στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, και μια καταιγίδα που συγκεντρώνεται στο δυτικό Ειρηνικό, υπάρχει ανησυχία ότι ο κόσμος βαδίζει προς έναν άλλο παγκόσμιο πόλεμο. Και οι τρεις συγκρούσεις περιλαμβάνουν τουλάχιστον μία πυρηνική ένοπλη δύναμη. Ορισμένοι αξιοσέβαστοι στρατηγοί και παρατηρητές πιστεύουν ότι ένας «άξονας» απολυταρχιών (Ρωσία, Κίνα, Ιράν και ίσως Βόρεια Κορέα) συνεργάζονται για να υπονομεύσουν την παγκόσμια τάξη που δημιουργήθηκε από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και προτρέπουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους να εμπλέκονται βαθύτερα σε αυτές τις συγκρούσεις.
Κάποιοι μάλιστα έχουν προτρέψει τη διαμόρφωση μιας «μεγάλης στρατηγικής» για τη νίκη στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα «μαθήματα του Μονάχου» έχουν επικαλεστεί μαζί με προειδοποιήσεις που μοιάζουν με του Τσόρτσιλ για την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε τους επιτιθέμενους τώρα για να αποτρέψουμε τη μελλοντική επιθετικότητα τους. Εκείνοι που συμβουλεύουν τη σύνεση ή την αυτοσυγκράτηση ή που προωθούν διπλωματικές λύσεις σε αυτές τις συγκρούσεις συχνά χαρακτηρίζονται «κατευθύνοντες» ή χειρότερα ότι υποστηρίζουν την συμμαχία των μη δυτικών απολυταρχικών καθεστώτων.
Στο The Decline of Bismarck’s European Order , ο Kennan έγραψε ότι οι απαρχές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μπορούν να εντοπιστούν τουλάχιστον στο 1875, όταν η μελλοντική γαλλορωσική συμμαχία φύτρωσε για πρώτη φορά στο μυαλό των πολιτικών και των δύο χωρών. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της διπλωματίας του Γερμανού Καγκελαρίου Ότο φον Μπίσμαρκ ήταν να αποτρέψει μια συμμαχία μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας. Όταν ο Μπίσμαρκ έφυγε από τη σκηνή το 1890 – αναγκάστηκε να συνταξιοδοτηθεί από τον θρασύτατο Κάιζερ Γουλιέλμο Β’ – η συμμαχική δομή του σταδιακά διαλύθηκε.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών, η Γαλλία και η Ρωσία πλησίασαν περισσότερο η μια την άλλη, συνδέοντας τελικά αυτό που ο Kennan ονόμασε «μοιραία συμμαχία» το 1894. Η Γερμανία, εν τω μεταξύ, επέτρεψε τη λήξη της Συνθήκης Αντασφάλισης με τη Ρωσία, πλησίασε περισσότερο την Αυστροουγγαρία, ενώ ταυτόχρονα τρόμαζε τη Μεγάλη Βρετανία αμφισβητώντας την τη θάλασσα. Ωστόσο, σχεδόν μέχρι την ίδια μέρα τον Αύγουστο του 1914, που η Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο στη Ρωσία και το σύστημα συμμαχίας έφερε γρήγορα άλλες μεγάλες δυνάμεις στον πόλεμο, λίγοι πίστευαν ότι ο περιφερειακός πόλεμος μεταξύ Αυστροουγγαρίας και Σερβίας θα εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη, και στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, και θα συρθεί στη δίνη των συγκρούσεων από την Αυστραλία, τη Βόρεια Αμερική και αλλού.
Στο The Fateful Alliance , ο Kennan εξήγησε αυτό που χαρακτήρισε ως «ολόκληρη σειρά από . . . παρεκτροπές, παρεξηγήσεις και αμηχανίες που έπαιξαν τόσο τραγικό και μοιραίο ρόλο στην ανάπτυξη του δυτικού πολιτισμού τις επόμενες δεκαετίες». Συνέχισε:
Βλέπει κανείς πώς είναι αδικαιολόγητη υπόθεση η πιθανότητα ενός πολέμου
θα μπορούσε να γίνει η αιτία του οριστικού αναπόφευκτου. Το βλέπει κανείς
την ανάπτυξη των στρατιωτικών-τεχνολογικών δυνατοτήτων σε επίπεδα
που υπερβαίνουν την ικανότητα του ανθρώπου να κάνει οποιαδήποτε λογική και
έξυπνη χρήση τους. Βλέπει κανείς πώς προκλήθηκε η μυωπία
με την τέρψη στους μαζικούς συναισθηματικούς καταναγκασμούς του σύγχρονου κόσμου.
Ο εθνικισμός καταστρέφει τη δύναμη να διαμορφώσει οποιαδήποτε συνεκτική, ρεαλιστική
άποψη του αληθινού εθνικού συμφέροντος. Βλέπει κανείς, επιτέλους, την αδυναμία
των κατά τα άλλα έξυπνων ανδρών να αντιλαμβάνονται τον εγγενή εαυτό τους
σε μια καταστροφική ποιότητα του πολέμου μεταξύ των μεγάλων βιομηχανικών
δυνάμεων της σύγχρονης εποχής.
Ο Κένναν ανησυχούσε ότι στην πυρηνική εποχή, αυτές οι εξελίξεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «μια καταστροφή από την οποία δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη και επιστροφή».
Στη θεμελιώδη ιστορία του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, The Second World Wars , ο Victor Davis Hanson περιέγραψε πώς μια σειρά μικρότερων, περιφερειακών πολέμων — ένας Ιταλο-Αιθιοπικός πόλεμος, ένας Γερμανο-Σοβιετικός-Πολωνικός πόλεμος, ένας Γερμανο-Νορβηγικός πόλεμος, ένας Γερμανός -Δανικός πόλεμος, πόλεμος Γερμανίας/Ιταλίας-Γαλλικής/Βρετανικής, Γερμανο-Γιουγκοσλαβικός πόλεμος, Γερμανοελληνικός πόλεμος, Πόλεμος Γερμανίας-Σοβιετικής Ένωσης, Πόλεμος Ιαπωνίας-Κίνας, πόλεμος ΗΠΑ/Βρετανίας-Ιαπωνίας– επεκτάθηκε σε παγκόσμια σύγκρουση πρωτοφανών διαστάσεων και καταστροφών.
Σήμερα, οι πόλεμοι μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας/ΝΑΤΟ/ΗΠΑ, Ισραήλ/ΗΠΑ-Χαμάς/Χεζμπολάχ/Ιράν και η διαμάχη Κίνας-Ταϊβάν/ΗΠΑ είναι περιφερειακές συγκρούσεις που αν δεν περιοριστούν και επιλυθούν μπορεί να επεκταθούν σε παγκόσμια σύγκρουση μεταξύ των πυρηνικών δυνάμεων- -ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, που, για να παραφράσουμε τον Τζορτζ Κένναν, θα ήταν μια καταστροφή από την οποία δεν θα υπήρχε ανάκαμψη και επιστροφή.
Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται ότι σκοπεύουν να συνεχίσουν και να κλιμακώσουν την εμπλοκή τους στην Ουκρανία, παρόλο που στέλνουν ανάμεικτα μηνύματα σχετικά με τις προθέσεις τους στη Μέση Ανατολή και στο δυτικό Ειρηνικό. Στον κίνδυνο προστίθεται μια αυξανόμενη αντίληψη τόσο εδώ όσο και στο εξωτερικό ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι γνωστικά ακατάλληλος για τη δουλειά του αρχιστράτηγου και του επικεφαλής διπλωμάτη.
Εάν, Θεός φυλάξοι, ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος εξελιχθεί από αυτές τις περιφερειακές συγκρούσεις, οι ιστορικοί του βάθους και της διορατικότητας όπως ο Kennan, που μπορούν να βρουν τις ρίζες του στα πρώτα χρόνια μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, όταν οι διαδοχικές διοικήσεις επέκτεισαν το ΝΑΤΟ και τοποθέτησαν τη συμμαχία στα ευρωπαϊκά σύνορα της Ρωσίας παρά τις έντονες διαμαρτυρίες από διαδοχικοί Ρώσοι ηγέτες (Γκορμπατσόφ, Γέλτσιν, Πούτιν) και προφητικές προειδοποιήσεις από τον Kennan και αρκετούς άλλους ειδικούς σε θέματα Ρωσίας και διεθνών υποθέσεων (συμπεριλαμβανομένων των Richard Pipes, Edward Luttwak, Jack Matlock, Jr, Paul Nitze, Fred Ikle, Sam Nunn, Marshall Shulman) ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ θα προκαλούσε μια επιθετική ρωσική αντίδραση.
Αυτοί οι ίδιοι ιστορικοί μπορούν επίσης να αναφέρουν την ανόητη και αποτυχημένη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο εμπλοκή της Κίνας, η οποία βοήθησε στην άνοδο του επόμενου ομοτίμου ανταγωνιστή τους, ακόμη και όταν οδήγησε τη Ρωσία στην αγκαλιά αυτού του ομοτίμου ανταγωνιστή, ενώ στις ΗΠΑ ήταν αποσπασμένοι πολεμώνταςστο Αφγανιστάν και το Ιράκ , και ανοίγοντας το δρόμο για μεγαλύτερη ιρανική επιρροή στη Μέση Ανατολή στην προσπάθειά τους να ανακατασκευάσουν αυτήν την περιοχή με τη δική τους εικόνα (η λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη»).
Τώρα, ορισμένοι στη Δύση καλούν τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους την Ουκρανία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, ακόμη και όταν ο πόλεμος της Ουκρανίας με τη Ρωσία δεν δίνει κανένα σημάδι λήξης. Αυτό έκανε περισσότερους από 60 ειδικούς και μελετητές της εξωτερικής πολιτικής να γράψουν μια ανοιχτή επιστολή προς τους ηγέτες του ΝΑΤΟ προτρέποντάς τους να μην προσκαλέσουν την Ουκρανία στη συμμαχία.
«Η κίνηση της Ουκρανίας προς την ένταξη στη συμμαχία», αναφέρει η επιστολή, «θα μπορούσε να επιδεινώσει το πρόβλημα, μετατρέποντας την Ουκρανία σε τόπο παρατεταμένης αναμέτρησης μεταξύ των δύο κορυφαίων πυρηνικών δυνάμεων του κόσμου και παίζοντας στην αφήγηση του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι πολεμά τη Δύση». Μια τέτοια κίνηση, υποστηρίζουν οι υπογράφοντες, «θα μείωνε την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων του ΝΑΤΟ, με σημαντικό κίνδυνο για όλους».
Ας ελπίσουμε ότι ένας μελλοντικός Τζορτζ Κένναν δεν θα περιγράψει μια Συνθήκη ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Ουκρανίας ως «μοιραία συμμαχία», αν είναι σε θέση να κάποιος να το κάνει, γιατί οι καταστροφικές συνέπειες ενός 3ου παγκόσμιου πολέμου, μπορεί να σημάνουν ακόμα και το τέλος της ανθρωπότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου